“Çirkinlik ruhtadır, bedende değil.

Asalet mertlikte, unvanda değil.

Adam gibi adam olmak marifet,

Er kişilik, çulda palanda değil.”

Çirkin: Sıfat

1. Göze veya kulağa hoş gelmeyen, güzel karşıtı
2. Hoş olmayan, yakışık almayan (davranış veya söz):
3. Karanlık, dalavereli, şüpheli: (Güncel Türkçe Sözlük)

Çirkin:

1- Estetikte güzelin karşıtı olan kavram: Hoşa gitmeme izlenimi uyandıran.

2-(Ahlâk açısından) Yakışıksız görünen.

3- Biçimsiz, uyumsuz, biçimden yoksun. Bu anlamda çirkin, bir sanat nesnesi olarak, olumlu bir estetik değer niteliğini alabilir: Nasıl gerçek biçim, biçimden yoksun bir şeye biçim vererek oluşuyorsa, çirkin de güzelin oluşmasında etkili temel bir öğe olabilir. Felsefe Terimleri Sözlüğü

Çirkinlik:

1. Çirkin olma durumu.
2. çirkin olanın niteliği.

Güzel ve güzellik gibi çirkin ve çirkinlik de nesnel olmayıp öznel bir kavramdır. Daha güncel söylenişiyle görecelidir. Dinsel, sanatsal ve kültürel pratiklerle birlikte, iktidar, ekonomik nedenler, etniklik gibi çeşitli belirleyenleri olmaktadır.

Toplumdan topluma, kültürden kültüre, dönemden döneme farklılık göstermiştir. Sözgelişi; Hıristiyan dünyasında uzun süre canavarın, kötünün ya da çirkinin tanrının yarattığı olması nedeniyle güzel olduğunu düşünmüştür.

Antik Çağda kadın güzelliği, vücudun kötü amaçla kullanılması olarak algılanmıştır.

Rönesans’ta çirkinlik, felsefi bir anlama dönüşmüştür.

Bu günkü anlamda özellikle insanın güzelliği algısı, Helenistik dönemin basmakalıp imgeleriyle oluşmuştur. Bu yüzden müzeler beyaz mermerin aracılığı ile idealize edilmiş bir güzelliğin tanımı Apollo ve Afrodit heykelleriyle dolu olur muydu?  Bu heykeller ideal orantı olarak bilinen, tüm figürün bölümlerinin doğru vücut oranlarına bölündüğü Canon adı verilen bir sisteme göre yapılmıştır. Böylece bu güzellik sisteminin dışında kalanlar çirkin olarak adlandırılmıştır.

CANON: Bu sistem yüz toplam uzunluğunun onda biri, baş sekizde biri, gövdenin uzunluğu dörtte biri olması gibi oldukça sistematik bir algıya dayalıdır.

Güzellik ve çirkinliğin yalnızca estetiksel ve sanatsal anlamda değil sosyo-politik anlamda tartışmalara neden olmaktadır. Örneğin ünlü düşünür Marks güzel olanın değerinin para ile ölçülebileceğini savundu. Ona göre para her türlü güzel nesneyi satın alabilme ve edinebilme gücünü sağlıyordu.

“Güzellik ve çirkinlik” kavramının daha çok kadınlar üzerinden tanımlanmakta özellikle modernizmin güzellik algısı, kadınlar üzerinden şekillenmektedir. Tüketim kültürünün de etkisiyle kadın bedenine karışılmaktadır. Görsel kullanılan reklamlar bunun kanıtıdır.

Kadının güzelliği yalnızca dışarıdan algılamaya hapsedilmiştir Dar kalıpları vardır. Modern insanın özellikle de kadının doksan-altmış-doksanlık ölçülere boyun eğmesi bu dönemin estetik ve güzellik algısının sonucudur.

Modern dönemde çirkini ya da güzeli belirleyen şey niceliklere ve tekilliklere bağlıdır.

“Çirkinlik” ve “güzellik” algısı üzerinde bir diğer nokta öteki olanın çirkinliğidir. Bir toplum içinde egemen olanın dışında kalanın algısı da “pis”, “çirkin”, “kötü” gibi olumsuz sıfatlarla anlatılmaktadır. Çünkü çirkin kelimesinin eş anlamlıları: uzaklaştırıcı, dehşet verici, korkunç, tiksindirici, hoş olmayan, garip, iğrenç, bozuk, kirli, kaba, gibi pek çok ifadeye karşılık gelmektedir. Bu konuda kimi düşünürler.

Mevlana: Hırs, çirkinlikleri bile güzel gösterir.

1. Shakspeare: Çirkinlik şeytanda, kadında olduğundan daha az korkunçtur. Bazılarının çirkinliği yüzünde değil içindedir.

Refik Halit Karay: Güzele ne yakışmaz? Çiçek bozuğu bile. Hâlbu ki çirkine çiçek bile yakışmaz.

1. J. Vade: Kimsenin Sevgilisi çirkin değildir

John Murphy: Güzellik, derinin ete değdiği yerde biter; çirkinlik ise kemiğe dek dayanır.

Amerika Atasözü: Çirkin, ancak sizi istediğiniz yere götürür

AndreMaurois: Çirkin ve zarafetten yoksun bazı kadınlar, gerektiği gibi övmesini bildiklerinden, ömür boyu sevilmişlerdir.

Cenap Şahabettin: Saklanan çirkinlik, iki kat çirkin görünür.

Mevlana: Çirkin ve zararlı davranışlarla mücadele gidemeyecek kadar medeni cesarete sahip olmayan toplumlar, o çirkinlikler içinde yok olmaya mahkûmdurlar.

Atasözlerinde “Çirkinlik bürünür, güzel görünür.” “Çirkin kadın evini toplar, güzel kadın düğün gezer,” gibi bir yanılsama vardır.

Hiçbir insan çirkin değildir bakımsız insan vardır. Mertlik, doğruluğun, iyinin yok olduğu yerlerde kalleşlikler, çirkinlikler, kötülükler ortaya çıkar. Yaşamın tadı kaçar. Güzelliğin çirkinliğin anlamı kalmaz.

Aslında güzeli güzelliğini artıran, çirkin diye bir algının oluşmasıdır. Bu konuda yapılacak en doğru çirkinlikle güzelliği görünüşle değil akılla ayırt etmek olmalıdır.