“BUGUNLERE kolay varmadik oglum” diyordu yasli kadin. Gözleri bugulu, sesi titrekti. “ Babami hatirlamiyorum Yemen’de kalmis, kocam Çanakkale’de… Büyük oglum Mehmet onsekizine yeni girmisti… Kemal Pasanin yanina atiyla gitti. Düsmani bu topraklardan kovmak için… Izmir’in kurtulusu haberiyle birlikte geldi sehitlik haberi. Sevinçle hüzün karisti yüregime. Ana yüregi bizimki kolay degil oglum, kolay degil. Biz bugünlere kolay varmadik: Bugün özgürsek ve bir vatanimiz varsa Mustafa Kemal ve O’nunla birlikte mücadele edenlere borçluyuz bunlari…
Bugün 7 Eylül ilçemizin ve komsu ilçelerden bazilarinin kurtulus günü…. 89 yil geçmis aradan. Süreci animsatmak için tarihte kisa bir yolculuk yapalim…
***
15 Mayis 1919 Izmir isgal edildi. Yunan ordulari karaya çikarken ilk kursunu sikti Hasan Tahsin.
16 Mayis 1919 Mustafa Kemal, Samsun’a gitmek üzere Istanbul’dan ayrildi. Ayni gün Istanbul isgal edildi… 23 Nisan 1920’de Büyük Millet Meclisi Ankara’da açildi… 13 Mayis 1920 Vahdettin, Aznavur isyanina katilanlari ödüllendirdi… 10 Nisan 1920 Seyhülislam Dürrizade’nin Mustafa Kemal ve arkadaslarinin öldürülmesini isteyen fetvasi yayinlandi… 24 Mayis 1920 Vahdettin, Istanbul Divani Harbi’nin Mustafa Kemal, Ali Fuat Cebesoy, Halide Edip ve arkadaslari hakkinda verdigi idam kararini onayladi… 27 Mayis 1920 de Fevzi Çakmak için verilen idam karari da onaylandi… 15 Haziran 1920 Vahdettin: Ismet Inönü, Fehmi Gerçeker, Rafet Bele, Ankara Müftüsü Rifat Börekçi, Disisleri Bakani Bekir Sami, Celalettin Arif, Y. Kemal Tangirsenk, Hamdullah Suphi, Fahrettin Altay hakkinda verilen idam kararlarini onayladi. 14 Temmuz 1920 Vahdettin, Kuvayi Milliye ye katilan tüm subaylarin ölüme mahkum edilmesini onayladi.
28 Temmuz 1920 Sadrazam Damat Ferit, Ingiliz yüksek komiseri Roberek’e “Kürtleri Mustafa Kemal’e karsi kullanalim” önerisi yapti… 10 Agustos 1920 Vahdettin sevr anlasmasinin (Istanbul) hükümet tarafindan imzalanmasini onayladi…
Bu tarihleri niçin verdim? Çünkü; kurtulus savasi, ulusumuzu yok etmek isteyen dis düsmanlara karsi oldugu gibi düsmanla isbirligi yapma gafletine düsen padisahlik yönetimine karsi verilmis bir savastir. Tüm olumsuz kosullara ragmen, bu topraklarda yasayan Türk, Kürt, Laz, Çerkez, Arnavut vb. tüm bireyleriyle bütünlesen, emperyalizme karsi milli mücadele ruhunun görülmemis bir sahlanisidir. Bu nedenledir ki 30 Agustos 1922’de Büyük Taarruz zaferle sonuçlandi… Sonra on gün süren bir uzun yürüyüs… 9 Eylül 1922’de Izmir’imizin kurtulusu zafer sonucunu taçlandirdi. Torbali’miz 7 Eylül 1922 günü bu güzel ani yasadi… Düsmana ilk kursunun  sikildigi güzel Izmir’e atli, yaya, efe, seymen, toprak tenli Anadolu insanlari birlikte girdiler… 1 Kasim 1922 de saltanat kaldirildi. 17 Kasim 1922 de Vahdettin “Malaya” adli bir Ingiliz savas gemisiyle ülkeden kaçti.
***
29 Ekim 1923 de Cumhuriyeti kurduk. Egitim, yazi, kiyafet, medeni yasa vb devrimleri gerçeklestirdi. Bu devrimciler; dinci gelenekçi bir tarim toplumundan, çagdas bir topluma geçisin, kisacasi “kulluktan” “yurttasliga” dönüsümün alt yapisini olusturan devrimlerdir. Aydinlanma dönemi baslar. Laik ve demokratik rejim sivil, asker, bürokrat, tüm halk destegiyle kurulur. Bu degisimin en önemli ögesi Mustafa Kemal’in büyük bir özenle kurdugu ve özenle sürdürdügü TBMM’dir. TBMM’nin varligi rejimin mesruiyet temellerini, dinci gelenekçi yapidan (halife sultan gelenegi yani padisahliktan) Ulusal temele “demokratik temsil sistemimize” aktarmayi olanakli kilmistir. Zaten mesrutiyetlerle Cumhuriyet arasindaki en önemli fark burada yatar.
Mesrutiyet yönetimleri; padisahligin devamini öngörürken, Cumhuriyet rejimi dogrudan ulusal egemenlik anlayisi üzerine kurulmustur. Atatürk’e, toplumu dönüstüren devrimleri yapma olanagi veren siyasal, yasal ve mesru güç de budur.
***
“Bugünlere kolay varmadik oglum!” diyordu kurtulus savasini yasamis yasli adam. Gözleri bulanik sesi titrekti. Bugün ilçemizin kurtulus günü. Ögrenciligimiz döneminde yani 4045 yil önce, kurtulus savasini görenlerin anilarini dinlerdik… Gözler, dolarak sesleri titreyerek anlatirlardi anilarini. Bizimde göz pinarlarimiz dolardi…. Emperyalizme karsi savasmis dedelerimiz, yürekli yigit ninelerimiz olmasindan ötürü kivanç duyar, tatli bir mutluluk gezinirdi yüzlerimizde…Kurtulus gününüzü kutlarken basta Mustafa Kemal olmak üzere tüm sehit ve gazilerimizi sükran ve minnetle aniyorum. Ruhlari sadolsun! Hosça kalin, dostça kalin.