Birinci Dünya Savaşı’nı müteakiben 15 Mayıs 1919 – 7 Eylül 1922 yılları arasında 40 aya yakın süre işgal altında kalan Torbalı, bugün şanlı kurtuluşunu kutluyor. 3’ncü Süvari Tümeni Kumandanı Albay Çolak İbrahim Bey komutasındaki 27. ve 28. Alaylar’ın 7 Eylül 1922 günü kahramanca mücadele ederek Torbalı’yı düşman işgalinden kurtarmasını bir kez daha aynı coşku ve minnet ile anıyoruz. Bugün, gelişen yapısı ve her alanda kendini kanıtlamış başarılarıyla Türkiye’nin gözde ilçelerinden olan Torbalı’nın Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı (ATASE) arşivinde geniş yer alan Torbalı muharebesine dair notlar, savaşın ne kadar çetin geçtiğini ve ilçenin ne kadar zorlu bir mücadele ile kazanıldığını ortaya koyuyor.

SAVUNMA, FETREK’İN KIYISINDA
Torbalı’nın kurtuluşuna dair 20 yıl öncesine kadar net bir bilgi bulunmazken, Ahmet Islamgünesi’nin araştırmaları kapsamında ilçenin kurtuluşu ile ilgili ayrıntıları netleşmişti. 16 yıl önce Torbalı’nın kurtuluşunu gerçekleştiren ordunun başında Çolak İbrahim Bey’in olduğunu araştırmaları ile gün yüzüne çıkaran bilgiler ışığında işte savaşın ve kurtuluşun özeti: Torbalı Muharebesi: 6/7 Eylül 1922 gecesini Bayındır’da geçiren tümen 2/3 Eylül 1922 gece yarısı gönderilen ordu emrini alamamıştı. 7 Eylül saat 06.00’da emniyet düzeniyle Bayındır’dan hareket ederek saat 11.30’da Arslanlar köyüne gelerek büyük mola verdi. Yunanlıların Torbalı doğusundaki Fetrek çayında savunmada oldukları ve milislerle muharebe ettikleri öğrenildi. Tümen komutanı taarruza karar vererek, 7 Eylül 1922 saat 13.30’da 28’nci Süvari Alayı ile bir topçu bataryası desteğinde Fetrek çayı batısındaki Yunanlılara taarruza başladı. Bataryanın etkili ateşi altında çekilen Yunan birlikleri, saat 14:00’te Torbalı ovası bati sırtlarında tutundular. Tümen 7/8 Eylül 1922 gecesini Torbalı’nın kuzey ve doğusunda geçirdi. Torbalı ovası batı sırtlarında mevzilenen Yunanlılara karşı gönderilen Yörük Ali Efe komutasındaki gönüllü milisler, gece Çaybaşı köyüne çekildiler. Gece Sağlık istasyonuna asker dolu ikinci bir katar geldi. Ayrıca 8 Eylül sabahı da üçüncü asker dolu bir katar daha gelerek Yunan kuvvetlerini takviye etti.

KÖYLERİ YAKTILAR
Kuvvetlenen Yunanlılar 27 inci Süvari Alayı’nın 3. Bölüğü’ne ve milislere taarruz ederek kuvvetlerimizi kuzeye çekilmeye mecbur ettiler. 18’nci Yunan Alayı Ahmetli köyünü yakarak Özbey yolundan kuzeye ilerledi ve yancı olarak çıkardığı bölük Çaybaşı istasyonuna yanaştığı zaman, 3 üncü Süvari Bölüğü ile Yörük Ali Efe’nin ani ateşine uğradı ve dağınık bir şekilde batıya çekilerek alayının yürüyüş koluna katildi. Tümen aksam üzeri 28’nci Süvari Alayı’nı Çapak köyüne göndererek Kemalpaşa’ya giden yola ve kuzeybatıya karşı emniyet düzeni aldırttı. 27’nci Süvari Alayı’na da Fetrek çayı ile Torbalı arasının güneye ve batıya karşı emniyetini sağlama görevi verdi. Arslanlar köyüne çekilen efeler Sağlık boğazına baskın yapmak üzere gönderildilerse de, bir şey yapamadılar. Tümen komutanı 8/9 Eylül 1922 gecesini Torbalı bölgesinde geçirdi.