2019’un kış ayları, tüketici için özellikle sebze ve meyve fiyatlarında ani artışlarla geçti. Tüketici bu dönemde gerek iklim koşullarında yaşanan hızlı değişiklikler, gerekse de üretimdeki düşüş nedeniyle sofrasını oldukça pahalıya kurdu. Soğan, patates, kabak, pırasa, biber gibi pek çok sebzede spekülatif fiyat artışları birbirini takip etti. Öyle ki, fiyatlara müdahale edilmesi amacıyla şubat ayında ‘tanzim satış’ çadırları kuruldu. Bu sayede market, manav ve pazardaki fiyatlar yeni ürün hasatlarına kadar dengelenmeye çalışıldı.

İlkbaharla birlikte ani yağışlar ve sel olayları yine üretime etki etse de, ürün hasatlarının bollaşmasıyla birlikte sebze/meyve fiyatları düştü, vatandaş daha uygun fiyatlarla alışveriş yapmaya devam ediyor. Bu fiyatları yıl içinde de sürdürebilmek amacıyla ‘tanzim satış’ benzeri bir sistemin hayata geçirilmesi üzerinde çalışmalar devam ediyor. ‘Kooperatif’ modeliyle üretici ile tüketici arasında kimse olmadan, ürünlerin daha düşük fiyatlara sofralara ulaşması amaçlanıyor.

Belediye hamlesi…

Başta Tarım Kredi Kooperatiflerinin açmaya devam ettiği mağazalar ile artan kooperatif satışlar, çeşitli illerde de uygulanmaya başlıyor. Yerel yönetimler, üreticinin tüketiciye direkt ulaşabileceği alanlar kurmaya hız veriyor. Kooperatif modeli ile üretim dengesinin de sağlanması hedefleniyor. Sistemin, üreticiyle hangi bölgede, hangi ürünü, ne kadar üreteceğine yönelik de önemli bir bilinç oluşturması öngörülüyor.

İzmir’in iki ilçe belediyesinde hayat bulan uygulamanın, yakın zamanda İstanbul’da da hayata geçirilmesi planlanırken, Tarım Kredi Kooperatifleri özelinde açılan ‘marketler’ de 4 farklı şehirde yer alıyor. Tarım Kredi Kooperatifleri’nin Ankara’da 7, Samsun, Trabzon, Eskişehir’de 1 marketi bulunuyor.

Belediyelerde yerel kalkınma modelinin benimsenerek, bu konuda bir atak yaşandığını anlatan Tarım Yazarı Ali Ekber Yıldırım, yeni hal yasasıyla birlikte de kooperatiflerin daha fazla desteklenmesinin önünün açılacağını söyledi. Yıldırım, “Fiyatların üretici ve tüketici arasında giderek açılması, aradaki tüccarları suçlu gösteriyor. Bunun yerine sistemi baştan ele almak gerekiyor. Yeni hal yasasında kooperatif ve üreticilere destek anlamında, hallerde üreticiye daha fazla yer verilmesine ilişkin madde var. Küçük üreticinin tek başına ürününü götürüp pazarlaması çok zor. Tarım Kredi Kooperatifleri’nin güçlü ağları buna öncülük ediyor” dedi.

İnternetten satış

Tarım Kredi Kooperatiflerinin ürünleri ile şehirlerdeki üreticilerin ürünleri internet üzerinden de tüketiciye ulaşıyor. Bu sistemin en güçlü halkası ise ePttAVM. PTT’nin internet mağazası aracılığıyla üreticiler daha uygun fiyata tüketiciyle buluşurken, ürün çeşitliliği de artıyor. Bakliyattan yağa, kuruyemişten çaya onlarca ürün satılıyor.

Limon uzun zamandır zirvede

Kış boyunca hem mevsimsel etkiler, hem de üretimdeki düşüşle birlikte fiyatı en çok yükselen ürünlerden biri kabaktı. 22 lirayı gören kabak şu anda 3-5 lira bandında satılıyor. Yine fiyatı 26 liraya kadar çıkan biber çeşitlerinde de mevsim nedeniyle 4-5 lira seviyesinde satış yapılıyor.

Domates 3 liradan başlayıp 12 liraya kadar çıkan geniş bir yelpazede tezgahlara gelirken, limonda ise fiyat uzun süredir yüksek. Yeni hasat öncesi limonun kilo fiyatı 15 liraya liraya kadar çıkıyor.