DÜN sosyal medyada Yusuf Şenyüz tarafından paylaşılan, daha önce de yerel tarihçiler Necat Çetin ve Yasin Kayış’ın uzun çabaları sonucu Kent Arşivi’ne kazandırılan tarihi at yarışları fotoğrafları ilçe halkına geçmişe yolculuk yaptırıyor. Yerel tarihçi Yasin Kayış, son olarak, Torbalı’da 1894-1916 yılları arasında at yarışları yapıldığını tespit etti. İzmir’deki İngiliz ve Rumların gerçekleştirdiği at yarışına rakip olarak yapılan bu organizasyon tam 22 yıl sürdü. At yarışları kapsamında şenliğe dönüşen etkinlik için Torbalı’ya civar il ve ilçelerden binlerce kişi özel tren seferleri ile akın ediyordu. Yasin Kayış, bu dev organizasyonu ‘Tepeköy Çiftliği Hümayunu At Yarışları’ adli kitapta derlemişti.

PANAYIRIMIZ VARDI
İzmirli Levanten aileler tarafından düzenlenen at yarışları 1895 yılında Tepeköy’de, 1896 yılında Torbalı Mahallesi’nde düzenlenmiştir. Fotoda görülen at yarışları 1895 yılında Tepeköy Çamlıkta düzenlenmiştir. At yarışlarında 1500,2100 ve 2500 m belirlenmiş ikramiyeler ise 35,50,ve 115 sim gümüş Mecidiye şeklinde ilan edilmiştir. Torbalı-Tepeköy’de her yıl yapılmaya başlanan at yarışlarının da çevrenin büyük ilgisini çektiği anlaşılmaktadır. 1898 yılının mayıs ayının 8’ınde burada yapılacak yarışların adları ‘Ticariye’, ‘Köylü’ ve ‘Teselli’ koşuları olarak saptanmıştı. 1800’lü yıllarda İzmir’deki İngiliz ve Rumlar, sadece yabancıların katıldığı bir at yarışı organize ediyordu. Sirinyer’deki Levanten At Yarışları, Paskalya Bayramı’na getirilirken, yarışlar şölen havasında geçiyordu. Yarışmayı hangi atin sahibi kazanırsa, o ülkenin marşı çalınıyordu. Yarışmayı İzmirliler sadece izlemekle yetiniyordu. 40 yıl boyunca bu yarışmayı izlemekle yetinen İzmirliler sonunda harekete geçti. İzmir Valiliği, Aydin Vilayeti Emlaki Hümayunu Müdürlüğü ve Evliyazadeler, yabancıların düzenlediği at yarışına rakip olması amacıyla bir at yarışı tertiplemek için harekete geçti. İlk at yarışı tam 122 yıl önce gerçekleştirildi.
BÜYÜK ÖDÜL
Şimdilerde Yedi Eylül Stadyumu’nun bulunduğu alan, at yarışları için belirlendi. Yarışmalar Hıdırellez Şenlikleri’ne denk getirildi. At yarışları öncesinde Sultan II. Abdülhamit adına hazırlanmış mars çalınırken, her taraf Osmanlı bayraklarıyla donatılıyordu. Yarışmaya sadece yerli atlar ve yerli at sahipleri katılabiliyordu. Arap ve İngiliz atlarına ise kısıtlamalar getiriliyordu. Buna göre Arap atlarına 8, İngiliz atlarına ise ilaveten 12 kilogram yük bindiriliyordu. Yarışmalar 1250 metre ile 3250 metre arasındaki çeşitli etaplarda yapılıyordu. Teselli koşusu, Köylü koşusu, İzmir koşusu, Çiftlikatı Hümayunu koşusu ve Vilayet koşusu adi altında 6 koşu gerçekleştiriliyordu. Yarışmada ise kazanana ödül olarak 125 gümüş mecidiye veriliyordu.

 6 BİN KİŞİ TAKİP EDİYORDU
Her yıl 6 Mayısta yapılan at yarışlarında, 1900 yılından itibaren Ziraat Şenliği ve panayır düzenlenmeye başladı. Tam 5 gün süren şenlikte yeni çıkmış olan tarım aletleri sergileniyordu. Panayırda ise iyi tarım ürünü yetiştirenler ödüllendiriliyordu. En iyi peynir, en iyi yoğurt, en iyi bağ asi bıçağı yapanlar, en iyi dana yetiştirme, en iyi tereyağı gibi çeşitli kategorilerde yarışmalar yapılırken, vatandaşında hem çiftçilik hem de hayvancılıkla uğraşması teşvik ediliyordu. Günde 6 at yarışı yapılırken, bu at yarışlarının aralarında ise velespit (bisiklet) ve ayak (kros) yarışmaları düzenlenirdi. 5 günlük şenliği 6 bin kişi takip ediyordu.

AMERİKADAN FOTO SATIN ALINDI: Bu foto orijinal negatiften tab edilmiş olup Mary Evans, Grenville Collins Kartpostal Koleksiyonu Yoonıq arşividir. Aynı orijinal negatiften tab edilen başka bir fotoğraf, Necat Çetin Hoca’nın katkıları ile Torbalı kent arşivi kuruluşu aşamasında Necat Hoca ve arkadaşları tarafından tespit edilip Torbalı Belediyesi tarafından 120 Amerikan doları karşılığında ABD’lerinden satın alınmış ve Torbalı kent arşivinde sergilenmekte.