77 ve  57 yil önceki haberlerde dikkati çeken nokta her ikisinin basliginda da “Inkisaf” yani “Gelisme-Ilerleme”  sözcügünün kullanilmasi. 20 yil arayla ve farkli gazetelerde çikan bu haberler bize ayni seyi fisildiyor: “Gelisme”

Yasin Kayis’in derlemesi

BIR kentin geçmisini arastirirken gazete arsivleri önemli basvuru kaynaklaridir. Bu kaynaklar, kimi zaman küçük bilgi kirintilariyla kimi zaman da zengin içerikle bize yol gösterirler. Kentin panoramasini çizen haberlere ulasmak ise biraz “sans” isidir. Yine de bikmadan usanmadan dogru yerde aramayi bilirseniz bu sansinizi artirabilirsiniz. Bugün sizlerle paylasacagimiz gazete haberleri iste böyle bir çabanin ürünü. 1934Anadolu ve 1954Yeni Asir koleksiyonlarindan edindigimiz bu haberler, söz konusu yillarin Torbalisi hakkinda ayrintili bilgiler içeriyor. Haber içeriklerine hiçbir müdahalede bulunmadik. Sadece daha okunakli hale getirmek amaciyla bilgisayarda yeniden yazdik. Imla yanlislarini düzeltmedik. O yillarin özgün diline dokunmadik. Haberlerde kullanilan fotograflari da aynen kullandik. Haberlerde dikkati çeken nokta her ikisinin basliginda da “Inkisaf” yani “GelismeIlerleme” sözcügünün kullanilmasi. 20 yil arayla ve farkli gazetelerde çikan bu haberler bize ayni seyi fisildiyor: “Gelisme”

57 YIL ÖNCE TORBALI / (Yeni Asir, 3 Mart 1954) “Torbali Kazasinda Görülen Inkisaflar”

ZIRAAT her gün makinelesme yolunda büyük hamleler yapmaktadir. Önümüzdeki ders yilinda ilçede bir orta okul açiliyor Eski adiyla Çiftlikati hümayun diye anilan ve ikinci Abdülhamit çiftligi olarak kurulan Torbali, asirlik çam agaçlari ve tabii güzelligi ile anilir.
Izmir’e 44 kilometre mesafede bulunan bu kasaba, IzmirAnkara [Aydin Olmali] tren hatti ve Izmir Aydin turistik yolunun güzergahina kurulmustur. Izmir ve Aydin gibi inkisaf etmis iki büyük vilayetle irtibati olusu, Torbali’nin iktisadi bakimdan her gün biraz daha gelismesini saglamaktadir. Bilhassa halkin yakin alakasina müzahir olarak idari makamlar tarafindan sarf edilen enerji takdire sayandir. Mütevazi bir bütçesi olan Belediyenin basardigi isler ögülmege deger bir durumdadir. Içinde lokanta ve kahvesi de bulunan hal binasi zikre sayandir. Pazar yerindeki zahire loncasi, küçük olsa da, Bayindir, Tire, Ödemis ve diger kazalardan gelen müstahsil mallarinin yagmur ve çamurdan korunmasina kafi gelmektedir. Kasabanin sihhi bakimdan muhtaç oldugu asri firin kurularak faaliyete geçmis bulunmaktadir. Yaz aylarinda binlerce yolcunun bir istirahat kahvesi içtigi yazlik çamli sehir gazinosunda bir kislik salonun yapilmasi yolunda faaliyete geçilmis bulunmaktadir. Kazanin Torbali mahallesinde simdilik elektrik yoksa da yakinda buraya elektrik verilecegi bildirilmektedir.

ZIRAI FAALIYET

KAZA halkinin geçimi ova ve dag köylerine göre ayridir. Ova köylüleri daha ziyade pamukçuluk yaparken, dag köylüleri de zeytincilik, tütüncülük ve bagcilik yaparak geçimlerini temin etmektedirler. Küçük Menderesin sulari bölge mahsulünün ekseriyetinin sulanmasinda kullanilir. Ilçe ziraati her gün biraz daha makine ziraatina dogru gitmektedir. Yalniz kaza içinde halen 76 traktör vardir.
Istihsal mevsiminde binlerce ziraat isçisi Torbali’ya akmaktadir. Bir sube ile faaliyette bulunan Is ve Isçi Bulma Kurumunun, halen etüd halindeki barindirma yurdu kuruldugu takdirde büyük bir boslugu dolduracaktir. Netice olarak, daimi bir inkisaf halinde olan Torbali Egenin diger büyük kazalari safinda lâyik oldugu yeri almaga  hazirlanmaktadir.

77 YIL ÖNCE TORBALI (Anadolu, 16 Mayis 1934)

TORBALI, (Hususi) Torbali, yakin zamanda iyi inkisaf hamleleri yapmistir. Kaymakam Muzaffer ve jandarma kumandani yüzbasi Suayip Beyler programli bir çalisma ile birçok isler basarmislardir.
Sitma mücadelesi:4 kilometre uzunlugundaki hendekler açilarak Tepeköy mintikasindaki Karasu ve küçük gölcükler gibi sivrisinek yatagi sular akitilmis ve arazi kurutulmustur. Sinegin %90’i kurutulmustur. Cellât gölünün kurutulmasi için müteahhitler tarafindan Amerika’dan getirilen makinalar agustos’ta ise basliyacaktir. Önümüzdeki sene Tepeköy bundan da kurtulmus olacaktir.
Mektepçilik:Kazada 8 i 2 dersaneli, biri üç, on biri birer dersaneli 20 mektep yapilmis, levazimi tamamlanmis, tedrisat baslamistir. 1934 35 ders senesinde daha 8 mektep açilacaktir. Kazaya merbut 37 parça köyün yollari yapilmistir. Otomobil münakalati çok kolaydir, seferler baslamistir. Bunlardan künk deresi yolu, büyük bir enerji sarfile basarilmistir. 6 mühim viraji vardir ki, daglik kismindadir. Yamaçlar yikilmis, doldurulmus ve bu virajlara 14 metre genislik temin edilmistir. Bu yol Kemalpasa Bayindir ve Ödemis irtibatina yaramistir. Yillardan beri metruk bulunan Kemalpasa, Torbali arasindaki Hayitli ve Kusadasi yolundaki kirmizi köprülerin insaati pek yakinda bitecektir.
Telefon: Eskiye ilave köylere 36 kilometre hat çekilmistir. Ayrica 12 kilometre için hazirliklar yapiliyor.