SON yıllarda engellilere yönelik yapılan düzenleme ile birçok engelli birey hayata küsmek yerine hayata kazandırıldı. Devlet desteği ile özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde eğitim alan birçok çocuk yaşıtları ile aynı seviyeye gelebiliyor. Amerika ve bir çok Avrupa ülkesinde eğitim ve çalışmalara katılan Uzman Psikolog İpek Erdoğan Şerefoğlu, Torbalı’da görev yaptığı rehabilitasyon merkezinde özel eğitim alan çocuklara ve ailelerine destek veriyor. Özel eğitim ile engelli çocukların büyük değişim yaşadığını dile getiren Uzman Psikolog Şerefoğlu, özel eğitim ve rehabilitasyon konusunda bilinmesi gerekenleri aktardı.

Zihinsel yetersizliği olan çocuğa sahip aileler neler yapmalıdır?

Öncelikle çocuğun bu problemine neden olan durum ve yetersizlik düzeyi önemlidir. Çocuk doktorlar, psikolog ve özel eğitim öğretmenleri tarafından değerlendirilmelidir. Değerlendirmeler sonucunda çocuğun yapabilecekleri ve ilerleyen sürecin nasıl olacağı belirlenmelidir. Aileler uzmanların verdiği bilgiler doğrultusunda hareket etmelidir. Ev ortamı çocuğa uygun hale getirilmeli, sabırlı olunmalı, çocuğun özel eğitimi dışında aile de kendisi için ayrıca bir uzman yardımı almalıdır. Bu durum otizm ve özgül öğrenme güçlüğü olan çocuklar ve aileleri için de geçerlidir.

Özel eğitim alan çocuklarda ne tür gelişmeler görülmektedir?

Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezlerinde görev yapmakta olan kişiler yetersizlik ve problem yaşayan çocuklar hakkında gerekli bilgi ve donanıma sahiptirler. Çocuğun ihtiyacı doğrultusunda hazırlanan birebir eğitimler, küçük grup eğitimleri ve aile eğitimleri ile çocuklarda ciddi düzeyde gelişim sağlanmaktadır. Bu eğitimler çocuğun gerek kişisel gerek bilişsel gelimini hızlandırmakta ve çocuğun sosyal ortamlara uyum sağlamasına yardımcı olmaktadır.

Peki, yurtdışında eğitimlere katılmış bir uzman olarak ülkemizdeki ile yurt dışındaki özel eğitim kurumları arasındaki farklılıklar neler?

Öncelikle şunu belirtmek isterim ki ülkemizde son dönemde bu konu da çok büyük gelişmeler olmaktadır. Yurtdışında uygulanan teknikler ülkemizde de uygulanmaktadır. Alanda çalışan uzmanlar yurtdışındaki gelişmeleri takip etmekte ve bunları ülkemize uyarlamaktadır. Ancak yurtdışındaki eğitim süreleri ile ülkemizdeki süreler arasında çok büyük farklılıklar bulunmaktadır. Eğitim yoğunluğunun yurtdışındaki seviyelere çıkartılması için çalışmalar yapılmaktadır. Ayrıca eğitim kurumlarındaki fiziki koşullar arasında da maalesef çok farklılıklar bulunmaktadır. Yurtdışında bu kurumlar daha doğal ortamlarda ve daha fazla imkanla eğitim sunabilmektedir.

Zihinsel yetersizliği bulunan çocukların okullardaki eğitim durumları nedir?

Bu çocuklarımız her ne kadar farklı bir zihin yapısına sahip olsalar da toplumsal bütünlüğü sağlama ve ayrıştırmalara sebebiyet vermemek adına okullarımıza alt sınıf adı altında sınıflar oluşturulmakta ve normal okul eğitimlerini de sürdürebilmektedirler. Çocukların durumuna göre uzmanların kararı ile normal sınıflarda kaynaştırma öğrencisi olarak ya da kendilerine benzer özellikler gösteren çocuklarla özel alt sınıflarda eğitim almaktadırlar.   Bu durum ayrıca çocukların gelişimine olumlu yönde katkıda bulunmaktadır. Böylelikle çocuklar hem eğitimlerini aksatmamış hem de arkadaş çevresi ile sosyal ilişkilerini geliştirerek toplumdan kopmamaktadırlar. Bu sadece zihinsel yetersizlik için geçerli değildir. Diğer farklılıklara sahip çocuklar içinde geçerlidir.

Çocukların eğitiminde velilere ne tür görevler düşüyor?

Özel gereksinimli çocukların gelişim göstermeleri için okul, aile, özel eğitim üçgeni çok önemlidir. Bu üçlü sürekli iletişim ve iş birliği içerisinde olmalıdır. Evde, okulda ve özel eğitim merkezinde yapılan çalışmalar aksatılmadan tekrar edilmelidir. Öğretmenlerin tavsiye ve yönlendirmelerine veliler kesinlikle riayet etmelidirler. Çocukların gelişim göstermesindeki en önemli etkenlerden birisi de bu tekrarlar ve ev çalışmalarının düzenli yapılmasıdır. Velilerin okul ve özel eğitim merkezinde yapılan çalışma ve uygulamaları yeterli görerek evde tekrar yapmamaları çocuğun eğitimleri benimsememesine ve unutmasına sebep olmaktadır.   Bu durumda aynı konular tekrar tekrar çalışılmak zorunda kalınıp hem zaman kaybına hem de çocukların gelişim gösterememesine neden olmaktadır.

Bu arada yeni eğitim yılı başladı. Okula uyum sağlayamayan çocuklar ile ilgili ailelere neler tavsiye edersiniz?

Okula yeni başlama döneminde özellikle ayrılma kaygısı olan çocuklar ve ilk kez okula giden çocuklar sorunlar yaşarlar. Annenin bir daha dönmeyeceği, başına kötü bir şey geleceği gibi düşüncelere kapılırlar. Ağlama nöbetleri,  okula gitmek istememe, yemek ve uyku düzeninde bozulma, karın ağrıları, baş ağrıları, bulantı ve kusma gibi bedensel yakınmalar yaşarlar. Bu durumda aile kararlı ve sabırlı olmalıdır.  Okul hakkında çocuğa bilgi verilmelidir.  Okula gidişi tüm aile üyeleri tarafından desteklenmelidir. Okula gitme ve okuldan gelme zamanları hakkında çocukla konuşulmalıdır. Aile kendi güzel okul anılarını çocuğuyla paylaşmalıdır. Okulda mutlu olacağı, okulun güzel olduğu anlatılmalı,

ÇOCUĞUNUZU KORKUTMAYIN !

Genelde aileler çocuklarını korkutarak okulu sevdirmeye çalışıyor. Bu konuda neler söylersiniz?

Çocuk öğretmeni ile korkutulmamalıdır. (öğretmenin kızar, seni sevmez vb.) Aksine öğretmenler ile ilgili olumlu ifadeler kullanılmalıdır. Okuldan korkan çocuğa baskı yapmak ve zorlamak çocukta bedensel sorunların da oluşmasına yol açabilir. Bu nedenle aşamalı olarak alıştırmaya çalışmak uygundur. Örneğin okulda bulunma süresi bir saatle başlanıp yavaş yavaş uzatılmalıdır. Ayrıca ilk günlerde anne ya da babanın okulda beklemesi ve bekleme süresini her gün azaltması, çocuğu okulda bulunduğu süre ile orantılı olarak ödüllendirmek fayda sağlayacaktır. Okula gitmesi konusunda kararlı olup, sınıfa girmese bile okul bahçesine girmesi sağlanmalıdır.  Okula gitmemesine izin verilirse süreci başarıyla atlatmak mümkün olmaz. İlk hafta çocuğun uyum  problemleri yaşaması normaldir. Her çocuğun alışma süresi farklıdır. Ancak alışma süresi uzadıysa ve yaşanan problemlerin derecesinde azalma olmuyorsa mutlaka bir uzman desteği alınmalıdır.

MESLEĞİNİN ZİRVESİNDE

İpek Erdoğan Şerefoğlu kimdir?

Ege Üniversitesi Psikoloji bölümünden 2008 yılında mezun olmuş, 2011 yılında Dokuz Eylül Üniversitesi’nde yüksek lisansını tamamlamıştır. İleri derece de İngilizce ve Almanca bilmektedir. Meslek yaşamı boyunca ruh sağlığının farklı alanlarında çalışmalar yürütmüş, İzmir’de bazı kurumlarında psikolojik danışman olarak görev almış ve üniversitelerde uzmanlığı doğrultusunda dersler vermiştir. Akademik yaşantısı boyunca yurtdışında çalışmaları yayınlanmış, ulusal ve uluslararası bilimsel toplantılarda sunulan bildirileri basılmıştır. Amerika ve Avrupa’da eğitimler almış, stajlar ve çalışmalar yapmıştır. Nöropsikoloji ve fizyolojik psikoloji alanlarında uzmanlaşmıştır. Ayrıca psikoloji öğrencileri ile birlikte genç meslektaşlarına da çeşitli eğitimler vererek tecrübelerini paylaşmaktadır. Bir yılı aşkın süredir Özel Soğukçeşme Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi’nde görev yapmakta, otizme, özgül öğrenme güçlüğüne ve zihinsel yetersizliğe sahip çocuklar ve aileleri ile çalışmaktadır.