BİLİNDİĞİ gibi tarımsal eğitim Tarım Bakanlığının yerel teşkilatları İl ve İlçe Müdürlükleri aracılığı ile genel veriliyordu. Eğitim son birkaç yıldır biraz daha yerele indirgendi. Türkiye’nin hemen hemen her yerinde grup tarım danışmanları görevlendirildi. Örneğin Torbalı ilçesinde Subaşı, Atalan, Ahmetli, Kaplancık, Pancar, Dağkızılca, Korucuk ve Ormanköy yörelerindeki çiftçilere danışmanlık hizmeti vermek üzere birer teknik eleman görevlendirdi.

Bu tür yerel hizmetler özelleştirilmiş teknik hizmete geçişin bir alıştırması ve aşamasıydı. Bakanlık daha sonra 2011 yılında Özel Serbest Tarım Danışmanlığı sistemini de uygulamaya koydu. Çiftçi Serbest Tarım Danışmanından teknik destek alacak, parasını devlet destek olarak çiftçiye ödeyecekti. 2013 yılında çiftçi başına yılda 500TL, 2014 yılında 600TL ve 2015 yılında da yine 600TL destek verdi.

2013 yılına kadar verilen destek çiftçinin banka hesabına yatırıldı. Bu desteği alan çiftçi danışmana ödemek istemedi, zorluk çıkardı. Bu yüzden birçok danışman firması bir yıl boyunca verdiği hizmetin parasını alamadığından mağdur oldu, yakınmalar başladı. Bunun üzerine Bakanlık desteği Tarım Danışmanının hesabına yatırmaya karar verdi. Nitekim daha sonraki yıllarda verilen destek Danışmanın banka hesabına yatırıldı.

Çiftçi başına verilen yıllık 600TL. destek danışmanın verdiği hizmeti karşılamadığı için 2014 yılında birçok Tarım Danışmanı işi bırakmak zorunda kaldı. Başka sektörlere geçtiler. Bakanlık baktı ki eğiterek sınava sokup sertifikalandırdığı danışmanlar piyasadan çekiliyor, öngörülen karma danışmanlık sistemi çökecek… Bu defa kendisinin verdiği destek yanında, danışmanlık hizmeti alan üreticinin de 2015 yılı için çiftçi başına 50 TL destek ödemesine karar verdi. Bu nedenle danışmanlık hizmeti alan her üretici Danışmanın hesabına 50 TL yatırdı. Sistemin devamlılığı şimdilik bu şekilde sağlanmaya çalışıldı.

Serbest Tarım Danışmanları sözleşme yaptığı çiftçiye Bakanlığın belirlediği sözleşme çerçevesinde danışmanlık yapıyor. Buna göre danışman oçiftçinin ihtiyacı olan hemen hemen her bilgiyi bire bir vermek zorunda. Bildiklerini öğretecek, bilmediklerini de ilgili yerlerden öğrenip öğretecek. Durum kısaca bu şekilde…

Serbest danışmanlık hizmetinde önemli bir problem, Bakanlığın Danışmana yeterince güvenmemesi… Örneğin Bakanlık Danışmana diyor ki;çiftçiye kimyasal gübre besin içeriğini (Azot, Fostor, Potasyum vb.) önereceksin ancak hangi marka gübreyi alacağını söylemeyeceksin. Çiftçiyeilaçetkili maddesini önereceksin fakat hangi marka ilacı alması gerektiğini söylemeyeceksin. Çiftçiye mibzer almasını söyleyeceksin fakat hangi marka mibzeri alması gerektiğine karışmayacaksın… Nedeni ne? Nedeni ona göre danışmanın marka seçiminde taraflı davranacağı kanaati… Nasılolur sen bu danışmana başka konularda inanıyor-güveniyor bunun için üstelik de para veriyorsun ama markalar arasında uygun bir kıyaslama yapacağına inanmıyorsun…Bunu anlamak oldukça zor!

Burada da Türk Milletinin birbirine karşı kuşkusu ve inançsızlığı ön planda… Dediği şu: sen danışmanlık yaptığın kişiye laf kısmında danışmanlık yap ama asıl neyi nereden, hangi kalitedeki malı kaça ve nasıl alacağı konusuna karışma… Çünkü bu konuda sana inanmıyorum. Doğru ilaç önerirsin ama doğru marka önereceğine inanmıyorum. Doğru gübre besin maddesi söylersin ama doğru marka almasını sağlayacağına inanmıyorum taraflı davranırsın, diyor.

Be kardeşim sen Danışmanı her yönüyle sürekli denetliyorsun. Gerekli cezaları da verebiliyorsun. Bu tür yanlışları yapıyorsa o zaman bu adama neden danışmanlık yaptırıyorsun. Önemli olan danışmanın üreticiyi doğru sonuca götürmesi, ona yaptığı işte farklılık yaratarak kar ettirebilmesidir. Üretici danışmandan sonuç alamadıktan sonra kuru lafa karnı tok. Önemli olan sonuçtur.Danışmanın bu şekilde önünü kesersen gerçek hizmeti nasılverecek ki!

Sonuç olarak;çiftçi genel devlet hizmeti yanında özel tarım danışmanı hizmetini de almalıdır. Bu şekilde çiftçi kendisine üretim konusunda zaman ayırmalı tarlasında-bahçesindeçalışmalı, danışman ise bürokratik konuları halletmeli, çiftçinin alabileceği destekleri ayarlamalı, takip etmeli ve teknik konuda hizmet vermelidir.

Serbest tarım danışmanlığı sisteminin yararlı olduğuna, önemli bazı yanlışlık ve eksiklikler de giderildiğinde bu yararın kendisini en kısa zamanda göstereceğine çiftçiyi rahatlatacağına,üretimi ve üretimde kaliteyi arttıracağına inanıyorum.