VAN depreminin yaralarinin sarilmaya basladigi su günlerde, uzmanlar sik sik deprem konusunda uyarilarda bulunuyor. Konuyla ilgili son uyari önceki gün AKUT Izmir ekibi lideri Ömer Karaca’dan “Torbali’daki sessiz fay ürkütücü” seklinde gelirken, uzmanlar Van’daki gibi büyük bir depremin Torbali’da yasanmasi üzerine yasanacak senaryolara hazirlikli olunmasi gerektiginin altini çiziyor.

TORBALI’nin 83 yil önce yasadigi ve Atina’da bile hissedilen depremde Torbali, Yazibasi, Çapak köyleri yerle bir oldu. Torbali girisi, eskiden bol su bulundugu için pamuk tarlalariyla kapliydi. Ancak bugün yasam alani olarak insa edilmis durumda. Yazibasi ve Çapak köylerinin ovada kalan topraklari ise sanayi bölgesi olarak konuslandirildi. Topragi birkaç metre kazildiginda su çikan Ayrancilar’da sadece TOKI’nin yaptigi konut sayisi 900’ü geçiyor. Son yillarda yapilasmanin fazlasiyla arttigi Torbali’dan 27 kilometrelik fay hatti geçiyor. Deprem gündemiyle beraber her geçen gün binalarin dayanikliligi da sorgulanmaya baslandi. 83 yil önce “yüzyilin depremi” olarak nitelendirilen 6,5 büyüklügündeki depremi yasayan Torbali için uzmanlar sik sik “bu sessizlik ürkütücü” uyarisinda bulunuyor.

UYARILAR SIKLASTI

BIR ay kadar önce Arastirma Uygulama Merkezi Müdürü Prof. Zafer Akçig,  Torbali’nin üzerinde bulunan fay hattinin hareketlendigini açikladi. Akçig, yaklasik 20 bin konut bulunan Torbali’da, bunlarin yüzde 80’inin apartman olduguna dikkat çekti. AKUT Izmir ekibi lideri Ömer Karaca da, “Ercis’e çok yakin olan Çaldiran’da 1976’da 3 bini askin kisinin ölümüyle sonuçlanan bir deprem oldu. Unuttugumuz an, deprem ayni noktada tekrarliyor. Adapazari, Erzincan ve Ege’deki deprem illeri ayni noktalarda. Özellikle Torbali’da 1928’den beri muazzam enerji birikti. 1969’da da Kemalpasa ve Alasehir’de deprem yasanmisti. Bu depremler belli periyotlarla olusuyor ve gelecekte de tekrar ayni noktada olacak” uyarisinda bulundu. Jeofizik ve sismoloji uzmani Prof. Atilla Ulug da, “1928 yilinda Torbali’da 6,5 büyüklügünde deprem olmustu. Her depremin bir tekrarlama periyodu vardir. Zamani geldiginde ayni büyüklükte tekrarlar. Izmir fayinin da tekrarlama periyodu yaklasti” açiklamasinda bulundu. Uzmanlar, Torbali ilçesi ve çevresinin birinci derece deprem bölgesinde yer aldigini, tasima gücü düsük, yumusak ve gevsek diye tabir edilen zeminlerde yapilarin projelendirilirken gerekli önlemlerin alinmasi ve deprem yönetmeligi hükümlerine uyulmasi gerektiginin altini çizdi.

TEHLIKELI BÖLGELER

JEOLOJI Mühendisi Kurtulus Çelik, Torbali ve çevresinde olasi bir depremde, hasar konusunda yerel zemin kosullarinin belirleyici oldugunu söyledi. Bölgenin özellikle yer alti suyu seviyesinin yüksek oldugunu, yumusak ve gevsek zeminlerde sivilasma riskinin bulundugunu ifade eden Çelik, “Subasi ve çevresi kesimlerindeki eski ve projesiz yapilar, killi yumusak zeminler, özellikle Muratbey Mahallesi civarindaki eski projesiz yapilar büyük bir depremde en çok etkilenecek binalardir. Büyük bir deprem sonucunda özellikle Torbali Devlet Hastanesi civarinda muhtemel zemin göçmeleri meydana gelebilir. Ambulans yolunun depremden etkilenmemesi için bu alanlarin ‘önlem gerektiren alanlar’ olarak degerlendirilmesi gerekebilir. Ayrica Torbali-Selçuk-Tire Devlet Karayolu’nun Pamukyazi güneyindeki çataldan Tire istikameti ile Selçuk istikametindeki karayollari büyük bir deprem aninda sivilasmaya bagli olarak zarar görebilecek alanlar. Önlem alinmasi gerekir” uyarisinda bulundu. Çelik, yerel yönetimlerin sivil toplum örgütleriyle birlikte deprem senaryolari üretmesi gerektigini de söyledi. Torbali Belediyesi ile Jeoloji Mühendisleri Odasi’nin ortak bir çalisma yürütmesinden yana oldugunu ifade eden Kurtulus Çelik, “Olasi bir Torbali depremi öncesinde alinabilecek çesitli önlemler ortaya konulabilir” diye konustu.

83 yil önce yüzyilin en büyük depremini yasadik

TORBALI’da 31 Mart 1928 Cumartesi günü saat 02.27′de meydana gelen 6,5 büyüklügündeki depremde, ilçe ve çevresinde 2 bin ev yikilmis, 50 kisi yasamini yitirmisti.  Yasanan sarsinti bütün Bati Anadolu’da hissedilmis, artçilar iki ay kadar sürmüstü. Depremden en çok Yazibasi, Çapak, Tepeköy ve Torbali etkilenmisti. Tepeköy’de tren raylari üzerinde çöküntü meydana gelmisti. Çaybasi, Egerci, Arapçi ve Tepeköy’deki kuyu ve kaynaklarin su debisi degismisti. Hükümet Konagi ile dispanserin duvarlarinda çatlaklar ve yarilmalar meydana gelmisti. Ertugrul Camii’nin kible duvari saçak tarafindan ayrilmis, minare yarilmis ve egilmisti. Binlerce vatandas evsiz kalmisti.

1928 KABUSU

ILÇEMIZE 83 yil önce deprem kâbusunu yasatan Dagkizilca fay hatti, Kemalpasa ilçesi güneyi ile Torbali arasinda 27 km uzunlugundadir. Gediz grabeni sistemine bagli sag yönlü dogrultu atimli bir transfer fayidir. Kabaca birbirine paralel üç parçadan olusur. En batida Karaagaç-Menderes arasindaki bölümü morfolojik çizgisel, Kurudere-Ayrancilar arasinda kalan 20 km uzunlugundaki bölümü ise diri faydir. Fayin bu bölümü iki parçadan olusur. Kurudere-Kiriklar köyleri arasinda 13 km uzunlugundaki fay hatti, dogu ucunda 35 derecelik bir büklüm yaparak Gediz grabeni siyrilma fayina birlesir. Faya paralel vadilerde erozyon süreçleri etkindir. Visneli ve Kiriklar köyleri arasinda fay sarpliklari belirgindir. Visneli-Ayranci arasindaki fay parçasi ise 13 km uzunlugundadir.

YARIN:

Sessiz fay harekete geçerse ne olur?

Ilçede kaçak yapi ile mücadele ne durumda?

Kamu hizmet binalari saglam mi?

Alinan önlemler var mi?

1990’li yillarda yapilan kooperatifler korkutuyor