Tam 73 yildir burada üretim yapan çiftçiler, her yil büyük bir sorunla karsi karsiya kaliyor. Ancak Cevriye Yildirim, “Cellat Gölü ve Torbali Sitma Savas Dispanseri” isimli kitabinda bu bölgenin tarihi hakkinda önemli bilgiler verdi

TORBALI’NIN ilk ve tek gölü olan Cellat Gölü, 1933 yilinda Aydin’dan Izmir’e tren yoluyla giden Mustafa Kemal Atatürk’ün emri sonrasinda kurutuldu. Gölün kurutuldugu tam 3000 dönümlük bölge, Romanya’dan gelen Türk göçmenlere dagitildi. Hane basi 15 dönüm olmak üzere tam 200 haneye toprak verildi. Tam 73 yildir burada üretim yapan çiftçiler, her yil büyük bir sorunla karsi karsiya kaliyor. Ancak Cevriye Yildirim, “Cellat Gölü ve Torbali Sitma Savas Dispanseri” isimli kitabinda bu bölgenin tarihi ve günümüze kadar ulasan hikayesi hakkinda oldukça önemli bilgileri kaleme almis. Kitapta Cellat Gölü’nün tanik oldugu medeniyetler, ismini nereden aldigi, nasil bir göl oldugu, yine o dönemlerde gölün etrafinda yasayan insanlarin ne durumda oldugu gibi birçok konu ele alinmis durumda.

MEDENIYETLERIN EV SAHIBI OLDU

Yazarin kaleme aldigi kitabin 13. Sayfasindan baslandiginda, Cellat Gölü’nün tarihçesi ve tanik oldugu medeniyetler hakkinda ilgi uyandirici bilgiler verilmekte. Gölün çevresindeki yerlesim yerlerinin tarihinin MÖ 1000-2000 yil öncesine dayandigi belirtiliyor. Öte yandan Cellat Gölü’nün yani basinda bulunan Metropolis Antik Kenti’nden de ilk bahseden kisilerin Spon ve Whaler adli iki gezgin oldugunun alti çiziliyor. Bu bölgede ilk olarak bilimsel geziyi ise 1860 yillarinda Izmirli arastirmaci Aristoteles Frontrier’in yaptigi belirtiliyor. Fontrier’in yaptigi bu bilimsel çalismalar neticesinde basariya ulastigi ve Metropolis sehrinin varliginin ortaya çikarildigi belirtiliyor. Öte yandan yine Cellat Gölü’nün bu bilimsel çalismalar neticesinde Eski Yunancadaki karsiliginin “Pegasus Batakligi”; burayi besleyen Fetrek Çayi’nin, ‘Phyrites; Çevlik Çayinin ise “Astraios” oldugu ortaya çikarildi. Cellat Gölü’nün Hitit Kralligi ve Iyon Kralligi döneminde Ephesos gibi medeniyetlere ev sahipligi yaptigi belirtiliyor. Yine bu çevrede Helenistik dönemde Anadolu’da Pers Egemenligi’ne MÖ 334’te son veren Büyük Iskender’in komutanlari Lysimankhos ve daha sonra Seleukos gibi komutanlarin hâkimiyetine girdigi belirtiliyor.

ISIM NEREDEN GELIYOR?

Yine yazar kitabinda Cellat Gölü’nün ismini almasinda sayfalar dolusu yer vermis. Aktarilan bilgilerde 1860’li yillarda Izmirli arastirmaci Aristoteles Frontrier’in bölgede yaptigi arastirmalarda, Cellat Gölü’nün eski Yunancadaki adinin Pegasus Batakligi oldugu tespit edilmisti. Ancak bölge Türklerin eline geçince, Pegasus batakliginin adi “Cellat Gölü” olarak degistirildi. Bu ismin verilmesinde ise birkaç görüs oldugu belirtiliyor ve gölün kis aylarinda tasidigi zaman çevresinde bulunan yerlesim yerlerini sular atlinda birakmasi ve insanlarin bogularak ölmesinden dolayi bu ismin verildigi iddia ediliyor. Öte yandan bölgede sitma hastaligindan dolayi asirlar boyunca binlerce insanin hayatini kaybettigi belirtiliyor. Sitma anofel diye adlandirilan bir çesit sivrisinegin Cellat Gölü’ne yumurtalarini birakmasi ve bölgede çogalarak insanlara bu hastaligi yaymasindan ötürü bu ismin verilmis olabilecegi üzerinde duruluyor. Bir diger keskin iddia ise 19 Mayis 1919 yilinda Yunan Isgalinin ardindan Torbali’daki Rumlarin da Yunanlilarla isbirligi yaparak bölgedeki halka iskence yaptigi, yöre halkinin bir kisminin ise Cellat Batakligi’na atildigi iddia ediliyor. Vedat GÖKÇAY