1900’lerin basinda gündeme gelen Cellat Gölü’nün kurutulmasi fikri Cumhuriyet Dönemi’ne sarkmis ve Atatürk’ün emriyle gerçeklesen bu proje sayesinde Tepeköy ve çevresi yasanabilir hale gelmenin yani sira 230 Bin dekarlik birinci sinif tarim arazisi de ülke ekonomisine kazandirilmistir

TORBALI iklimi ve bereketli topraklari nedeniyle dünyanin en önemli tarim alanlarindan biri olma özelligini tasiyor. Ege Bölgesi’nde yetisen hemen her ürünü Torbali tarim arazilerinde yetistirmek mümkün. Bu nedenle tarim, yörede uzun yillar en önemli geçim kaynagi olmus ve bu özellik günümüze kadar da devam etmistir. Yetistirilen ürünler piyasa kosullarina göre yildan yila degisse de, Torbali’nin tarim ürünleri dünya pazarinda kendine yer bulabilmis ve ilçenin bir tarim bölgesi olma özelligi pekismistir. 1860 yilinda demiryolunun Torbali’ya ulasmasi yöreyi uluslararasi pazara baglasa da Osmanli belgelerinden ilçenin tarim potansiyelinin uzun yillar boyunca istenen boyutlara ulasamadigi anlasilmaktadir. Bu durumun baslica seepleri ise ilkel tarim teknikleri, nüfus azligi ve batakliklarin dogurdugu olumsuzluklardir.

TARIH BOYUNCA TORBALI TARIM YÖRESI OLDU
TARIM verimliliginin az oldugu bu dönemde ürün çesitlerinin agirligini bugday, arpa, burçak, alef, çavdar, bakla ve susam olusturmaktadir. Ayrica az miktarda akdari, misir, mercimek, nohut, pamuk ve tütün üretimi de yapilmaktadir. Endüstriye yönelik yetistirilen tarim ürünleri ise son derece sinirlidir. Uzüm ve zeytin gibi geleneksel Ege ürünlerinin yani sira, kimya ve dericilik sektöründe kullanilan mese palamudu endüstriyel tarim üretiminin temelini olusturur. Torbali’yla ilgili pek çok konuda oldugu gibi tarim alaninda da ilk önemli adimlar Sultan II. Abdülhamid döneminde atilmistir. Sultan Abdülhamid’in yörede kurdugu çiftliklere Avrupa’dan “Orak Harman Makinesi” gibi yeni tarim aletleri getirilmistir. Tarim arazileri senlendirilmis ve örnek bahçeler kurulmustur. Ulkenin diger bölgelerinde oldugu gibi Torbali’da da çiftçiye düsük faizli kredi saglayabilmek için kredi kuruluslarinin (Menafi Sandigi  Ziraat Sandigi  Ziraat Bankasi) subeleri açilmistir.

ZIRAAT SERGILERI AÇILIYORDU
1900 yilindan itibaren her yil düzenlenen “Ziraat Sergisi” ile demir pulluk gibi yeni tarim aletleri halka tanitilmistir. Bu sergiler sadece Torbali ve köylerine degil tüm Küçük ve Büyük Menderes havzasindaki çiftçilere hitap etmekte olup tarimda modernlesmenin temeli atilmistir. Yörede tarimi ve yerli üretimi tesvik etmek için atilan adimlardan biri de 1901 yilindan itibaren Ziraat Sergisi’nin bir parçasi olarak çiftçiler arasi yarismalar düzenlenmesidir. Bu yarismalar hayvan yetistiriciligi (sigir, at vb.), tarimsal ürün (tereyagi, zeytinyagi, peynir, kuru üzüm helvasi), ve tarim aletleri üretimi (bag biçagi, çatal, bel, kazma ve çapa) kategorilerinde yapilmis, basarili bulunanlarsa maddi olarak ödüllendirilmistir. Isgal yillarinda, Torbali’nin tarim potansiyelinin farkinda olan ve bu potansiyeli iyi degerlendirmeyi planlayan Yunanlilar, Tepeköy Çiftligi’ne eski de olsa iki traktör getirmis ve böylece tarimsal üretime yeni bir ivme kazandirmaya çalismislardir.

CELLAT GÖLU KURUTULDU
1900’LERIN basinda gündeme gelen Cellat Gölü’nün kurutulmasi fikri ise Cumhuriyet Dönemi’ne sarkmis ve Atatürk’ün emriyle gerçeklesen bu proje sayesinde Tepeköy ve çevresi yasanabilir hale gelmenin yani sira 230 Bin dekarlik birinci sinif tarim arazisi de ülke ekonomisine kazandirilmistir. Gerek Osmanli Imparatorlugu’nun son döneminde, gerekse de cumhuriyetin ilk yillarinda Balkan göçmenlerinin yerlesim alanlarindan biri olarak Torbali’nin da seçilmesinin önemli bir nedeni genis araziye ragmen nüfusun az olmasidir. Göçmenlere yönelik bu iskân politikasiyla verimli arazinin islenmesi amaçlanirken, göçmenlerin de bir an önce üretken hale gelmesi saglanmistir.

MARSHALL PLANI UYGULAMAYA KONDU
II. DUNYA Savasi sonrasinda komünizmin dünyaya yayilmasini engellemeye çalisan ABD, 1948 yilindan itibaren “Marshall Plani’ni” uygulamaya koydu. Plan, Türkiye’nin de dâhil oldugu on alti ülkeye ekonomik yardim paketini içeriyordu. Plan kapsaminda 19481952 yillari arasinda Türkiye tarim, ulasim ve hafif sanayi alanlarinda ABD yardimlarindan yararlandi. Marshall Plani’nin en önemli ayaklarindan biri tarimda makinelesmeye geçmekti. Bu kapsamda tüm Türkiye’de traktör ve tarim aleti aliminda büyük bir patlama yasandi. 1948’de Bin 800’ün altinda olan traktör sayisi, 1950’de 16 Bin, 1955 yilinda da 40 Bine ulasti. Marshall Yardimi, tüm Türkiye’de oldugu gibi Torbali’da da tarimda makinelesmeyi hizlandirdi. Günde ancak 2 ile 3 dönüm arazi sürülebilen ve at veya öküzle çekilen sabanlarin yerini gazla çalisan yepyeni Ferguson, Fordson marka traktörler aldi. Bes yil taksitle 5 Bin liraya alinan bu traktörlerin, römork, pulluk gibi ekipmanlari ise yine taksitle 2 Bin liraya mâl oluyordu. Tarimda makinelesme hizla artarken 1954 yilinda sadece ilçe merkezindeki traktör sayisi 76 olmustu.

ZIRVEYE TIRMANIS BASLIYOR

1950’LI yillara gelindiginde Torbali, tarimda büyük bir siçrama yapmak üzereydi. Bu durum, ülke genelindeki gelismelerin yani sira yerel gelismelerle de baglantiliydi. 1930’larda Cellat Gölü ve diger batakliklarin kurutulmasiyla önemli tarim arazileri kazanilmisti ve 1947’de Subasi ve çevresindeki köylerin Tire’den Torbali’ya baglanmasiyla ilçe Küçük Menderes Ovasi’na dogru genislemis ve Marshall Yardimi sayesinde tarimda makinelesme artmisti. Ayrica Balkan göçleri sayesinde tarim konusunda tecrübeli bir nüfus kitlesi de Torbali’ya yerlesmisti.50’li yillardan sonra ilçede tarimsal üretim siçrama yaparken ova köyleri pamukçuluk, dag köyleri ise zeytincilik, tütüncülük ve bagcilikta öne çikmayi basardi.