7 Eylül 1922’de düsman isgalinden kurtarilan Torbali’da isgalden geriye kalanlar 1 ay sonra rapor edildi. O raporda Torbali ve köylerinde yasanan tahribat gözler önüne seriliyor.

FIRAT Universitesi Sosyal Bilimler Dergisinde yayinlanan bir rapor Torbali’nin yunan isgali sirasinda nasil zor günler geçirdigini gözler önüne seriyor. 3′ncü Süvari Tümeni Kumandani Albay Çolak Ibrahim Bey komutasindaki 27. ve 28. Alaylar’in 7 Eylül 1922 günü kahramanca mücadele ederek Torbali’yi düsman isgalinden kurtardi. Çetin isgalin izleri ise 1 ay sonra raporlastirildi. Izmir–Burhaniye ve Balatçik–Söke demiryolu hatti boyunca Yunanlilar tarafindan yapilan mezalimi bizzat görmek isteyen, içerisinde yerli ve yabancilarin bulundugu bir heyet, 15 Ekim 1922 tarihinde Izmir’den hareket etti.. Bu heyete, Izmir Mevki Komutanligi Karargâhi’nda görevli Yüzbasi Ismail Hakki Efendi refakat etmistir. Heyetin, Bati Anadolu’da Yunan mezalimine ugramis köy, kasaba ve sehirlere yaptigi seyahatin sona ermesinden sonra, Yüzbasi Ismail Hakki Efendi tarafindan, bu seyahat hakkinda bir rapor hazirlanmistir.

ACIMADAN KATLETTILER

BATI Anadolu’da gerçeklestirilen Yunan Isgali hakkinda Yüzbasi Ismail Hakki Efendi tarafindan hazirlanmis askerî bir raporda Torbali’nin isgali ile ilgili can yakici su ifadelere yer verildi: Ayrancilar( Tiryanda): Bir istasyon olup yakinindaki Tâhir Bey çiftligi ile ihrâk edilmistir
Torbali: 200 hâneli bir köy olup 87’si yanmistir. Köy yagma ve tahrîbe ugramis, irza tecâvüz edilmistir. Yunanlilar ric’atlarinda köyden yirmi bes erkek ve kadini sehît etmis, bidâyeti isgâlden son güne kadar sühedâ miktâri elliyi tecâvüz eylemistir.
Torbali’ya bagli Çaybasi, Ahmetli, Kusçuburun köyleri tamâmen yanmis, Çaybasi’ndan sekiz, Ahmetli’den alti, Kusçuburun’dan dört kisi katledilmistir. Bu nâhiyeye merbût Yeniköy’ün yarisi yakilmis ve yangini Aydin’dan çekilen düsman çikarmistir. Bu mintikada düsman hangara 23 kisi toplayarak hangarla berâber yakilmistir. Torbali’ya bagli Kizilcaköy ve Tulum köyleri isgâl esnâsinda “Türklere hidmet ediyorsunuz” bahânesiyle düsman tarafindan yakilmistir.
Cellât Istasyonu (Saglik Köyü): Yandigi gibi istasyon yakinindaki simendifer me’mûrînine mahsûs on bes hâne de kâmilen yanmis, Cellât’ta eser kalmamistir.

KAÇMAYANLAR BATAKLIGA ATILDI

ISGALDE bazi yerli Rumlarin Yunanlilara is birligi yapmasi sonucu evler basilir, yagmalamalar olur, evler yakilir. Isgalle birlikte direnis hareketleri de baslar. Direnisçileri barindirdigi gerekçesiyle Dagkizilca köyü yakilir. Isgal sirasinda kaçmayanlarin, batakliklara atilarak öldürüldügü söylentisi, halktaki korku ve panigi arttirir. Herkes Kuzeydeki daglara kaçmaya baslar. Bu durum uzun sürmez, direnisçiler disindakiler bir süre sonra evlerine dönerler. Dagda kalan direnisçilerin en önemlisi ise Hortuna’li Hamit Efe’dir. Hamit Efe ve arkadaslari Karakuyu, Helvaci ve Dagkizilca Köylerinde kurulan Yunan Karakollarini zaman zaman basmislar, yerli isbirlikçileri cezalandirmislardir. Yunan Isgal birlikleri Hamit Efe’yi yakalayabilmek için köye karakol kurmuslar. Fakat çete savasi yapan Efe’yi yakalayamamislardir. Efeyi kendi adami olan Çakirbeyli köyünden Piç Ali, Efe’nin basina konan para ödülü için kallesçe öldürmüstür.