Kil çadirlarda ömür geçirenlerin yasamlari bir baska. Daglarda yasayan Yörükler, hayatin bütün kirliliginden uzak bir yasanti sürdürüyor. Kil çadir evleri ve doga ise en büyük geçim kaynaklari.

ÖMURLERINI daglarda yasayarak geçiren ve günümüzde neredeyse yok olma derecesine gelen Yörüklerin son temsilcileri, dogup büyüdügü ve ölümünü bekledigi kil çadirlari terk etmiyor. Çetin kis sartlarina ragmen daglarda hayvan besleyerek yasamlarini idame ettiren Yörükler, bütün ömürlerini teknolojiden ve sehrin kalabaligindan uzak olarak çadirlarda geçiriyor. Yörükleri daglarin çetin sartlarina karsi koruyan en önemli sey ise kaldiklari çadirlar. Ilçedeki daglarda yasayan Yörükler, daglarda bir günün nasil geçtigini, yasantilarini, geçim kaynaklarini ve onlari mutlu eden birçok konuyu bizimle paylasti.

DAGLARIN GERÇEK SAHIPLERI
ASLINDA onlarin hayatlari, kentlerde yasayan insanlara tuhaf gelebilir. “Daglarda yasanilmaz, kil çadirdan ev mi olur?” diye düsünebilirsiniz. Yasadiklari ortami yadirgayabilirsiniz, hatta onlar hakkinda beyninizin içinde birçok soru olusabilir. Ne tuhaftir ki, binlerce yildir daglarda yasayan Yörükler de sehirde yasayan insanlarin orada nasil yasadiklarina anlam veremiyor. Onlar kat kat apartmanlarin arasinda sikisip kalmiyor. Doganin kendilerine sundugu nimetlerden faydalanip onlar için normal, sehirlerde yasayan insanlar için anormal olan yasamlarini mutlu ve mesut bir sekilde sürdürüyorlar. Bu topraklarda hayat kaç boyutlu yasanir bilinmez ama onlar için özgürlük, uçsuz bucaksiz ovalarda kosmak ve özgürce dolasmak demek. Kil çadira ‘evim’ diyen Yörük kadini, alisageldigimiz hiçbir konfora sahip degil. Gerçek konfor ne? Kil keçede ya da koltukta oturmak mi? Ömürlerini daglarda geçiren ve çetin sartlara ragmen mutlu olan Yörükler, sehirden korktuklarini da sözlerine ekliyorlar.

KIL ÇADIR ONLARIN HER SEYI
YÖRUKLER, keçilerden elde ettikleri killar ile barindiklari çadirlari yapiyor. Bu çadirlarin diger siradan çadirlardan birçok özelligi bulunuyor. Çadirin kapisinin kesinlikle sag tarafta yapilmasi gerek. Inanisa göre sag ugur, sag selamet, sag berekettir. Çadir yapisi ve kurulusu itibariyle içerisine kesinlikle su almaz, en siddetli yagmur bile üzerinden kayarak akar gider. Ve yine Yörük çadiri yapisi itibariyle içine çocuklar için besik kurulabilen tek yapi. Ayrica Yörük çadiri, kisin sicak yazin ise çok serin olur. Çadirin dikimini genellikle kadinlar yapiyor. Çadirin içerisinde ates yakildiginda bile duman hemen disari çikar ve içerde bulunanlar dumandan etkilenmez.

KEÇILER OLMAZSA OLMAZ
HAYATLARINI ilçenin yüksek rakimli daglarinda sürdüren Yörükler, ilçenin geçmisinde oldukça önemli bir yere sahip. Torbali merkezinde Yörük kökenli çok sayida aile bulunurken, daglardaki Yörük aile sayisi gün geçtikçe azaliyor. Nüfusun her geçen gün kalabaliklastigi ve gittikçe bir endüstri kenti görünümü kazanan Torbali’da, Yörükler hayatin kosusturmacisindan uzak ve sakin bir hayat yasiyor. Bu aileler, keçilerden elde ettikleri sütü mandiraya satarak geçimlerini sagliyor. Çadirlarinin yakinina yaptiklari agillarda küçükbas hayvanlar besleniyor ve agillarin yaninda kurulan çadirlarda zamanlarinin önemli bir bölümünü geçiriyorlar. Hayvanciliktan baska gelirleri olmayan Yörükler, günümüzde kendilerine has yasam tarzlari ile arastirmacilarin ilgi odagi olmus durumda.

MESAI SABAH 5’TE BASLIYOR
76 yasinda olan Emine Kizil, kendisinin de çadirda dogdugunu söyledi. Tam olarak dogum gününü bilmedigini, yalnizca ekinler kalktigi zaman dünyaya geldigini belirten Kizil, “Ömrüm boyunca hep daglarda yasadim. Esim Ali Kizil ile yuvamizi çadirda kurduk. Yasam zor ama bizler buralara alismis insanlariz. Sabahlari beste kalkariz, keçileri sagima sokariz, oglaklari ayiririz (keçinin bol verim vermesi için yavrularin biraz meme emmesi için izin verilir ve sagim bittikten sonra ayirma islemi) analarindan. Saat 06.00’ya kadar bitiriyoruz ve kahvalti yapiyoruz. Esim daglarda keçileri otlatirken ben de aksama hazirlik yapiyorum. Keçi killarini örüyorum, sobayi yakiyorum, tavuklarin yumurtalarini kontrol ediyorum. Günlerimiz böyle geçip gidiyor. Çocuklarim sehirde yasiyor. Ben bu yastan sonra alisamam, yapamam kalabaliklar içinde” dedi.

DOGAYA SAYGIDA KUSUR ETMIYORLAR

YÖRUKLER için doga kutsallik tasiyor. Çadirlarinda yakacaklari soba için bile asla saglam bir çam agacina zarar vermiyorlar. Agaçlardan düsen kurumus dallari, yasi geçmis ve kesim zamani gelmis olan agaçlari yakacak olarak kullaniyorlar. Keçilerini ormanlara salmiyorlar, çöplerini bile dogaya atmaktan imtina ediyorlar. “Doga ana bizim her istedigimizi veriyor” diyen 49 yasindaki Emel Kizil da gelin olarak Yörük çadirina gelmis. Çocuklari her ne kadar çadiri kabul etmese de o esiyle birlikte çadirda yasamini sürdürüyor. “Doga bizim her seyimizdir” diyen Kizil, “Bizler dogaya saygiliyiz, kirletmeyiz, çünkü karnimizi doga doyuruyor. Ben de yillardir çadirda yasiyorum, dogada yasamayi seviyorum. Tek korkumuz kentlerin daglara kadar ulasmasi. Iste o zaman biz ölürüz” dedi.