Tarihçilerin arastirmalari birçok farkli kültürü Torbali’da ortaya çikardi. Yatir inanislarindandede mezarlarina, Hidirellez kutlamalarindan kocakari inanislarina kadar birçok kültür ilçe halkinin yüzyillardir vazgeçemedigini gözler önüne seriyor

Torbali’da görev yapan ögretmenler simdiye kadar kentin birçok degerini ortaya çikardi. Kültürel anlamda çalisma yürüten Edebiyat Ögretmeni Ibrahim Özkaya, Necat Çetin ve daha birçok arastirmaci ögretmen ilçe hakkinda yaptiklari arastirmalarda halk hikayeleri, halk inanislari, ninniler, maniler, türküler gibi birçok degeri ortaya çikardi. O bilgileri gazetemizle paylasan egitimcilerin bu arastirmalarinda en dikkat çekici olaniysa kentin geçmisinden bugüne kadar halk arasinda süre gelen inanislar oldu. Yatirlar, bayramlar ve diger unsurlari ele alan arastirmacilarin bu çalismalari bir hayli ilgi uyandiriyor. Halkla yapilan birebir ve aylar süren görüsmeler sonucunda ortaya çikan iste o ilginç bilgiler.

YATIRLAR ZIYARET YERLERI

Kentte en büyük inanislardan birisi Hidirellez kutlamalari. Hz. Ilyas’la Hz. Hidir’in bulusmasini kutlama amaciyla meydanda atesler yakilarak üzerinden atlanir. Köylüler her haneden yiyecek içecek götürerek ortak piknik düzenler ve dualar edilir. Öte yandan yine bu günde bir sisenin içerisine gelincik çiçeklerinin yapraklari konur. Su içerisinde bir hafta bekletilir. Seker katilir, çalkalanir. Gazoz kivamina getirilerek içilir. Yine ilçede bir diger inanis ise Dede Yatiri olarak arastirmacilarin kitabinda yer aldi. Ilçede “dede” diye bilinen bir yatirda insanlar dileginin yerine gelmesi için buraya çaputlar baglar. Bu yatirda yatan kisinin Kore ve Kibris Savasi’nda görüldügüne dair çesitli rivayetler anlatilir. Bir diger yatir ise Buruncuk Dede yatiri. Yine bu yatira, çocugu olmayan kadinlar “Buruncuk Dede”nin kabri basinda Yasin okuyor. Sonra da bir tas kaldirarak tasin altindan çikan böcegi üzüm içine koyarak yakalayip dilek tutuyor. Böylece hamile kalinacagina inaniliyor. Yaren Dede Yatirinda ise kabri basinda dualar edilir ve arkaya bakmadan gelinir. Dilegin gerçeklesecegine inanilir. Arastirmada diger dikkat çekici makale ise Kurt Agzi Baglama kismi. Inanisa göre köye, sürüden bazi hayvanin gelmediginde bu hayvanlari ‘kurtlar yemesin’ diye imam bir biçagi (çaki) okuyarak kapatir veya bir ipi dügümler. Böylelikle hayvana zarar gelmeyecegine inanilir.

KOCA KARI TEDAVILERI

Öte yandan bu arastirmalar içerisinde halk arasinda yapilan halk hekimligi, diger adiyla ‘Koca kari’ tedavileri de bir hayli yaygin durumda. Iste her hastaliga dair bir halk hekimliginin tavsiyelerinden bazilari. Soguk Alginligi: Mercan kökü adli bitki, nane ve limonla kaynatilarak içilir. Bas Agrisi: Hayit yapragi basa tülbentle sarilir. Mide Agrilari: Kekik suyu içilir. Fazla içilmesi karacigere zarar verir. Kekik dövülüp, zeytinyagina bulanip o sekilde yenilir. Karin Sisligi: Arpa unu, baharat, iç yagi karilip hasta bölgeye yaki yapilir. Sitma: Sitma kuyusu adi verilen bir kuyudan içilen suyla sitma tedavi edilir. Karin Agrisi: Sogan dogranir, içine su ve tarhana katilir. Koyulasincaya kadar pisirilir. Bez üstüne konur. Bez zeytinyagiyla yaglanir, gögüs üstüne konularak baglanir. Lahana yapragi isitilip karin bölgesine baglanir. Keten lapasi, tarhana lapasi agriyan yere sarilir. El Yarasi: Zeytinyagi bir beze sürülüp yarali bir bölgeye baglanir. Sogan ezilir, balla karistirilip yaraya sürülür. Derin Yara: Kiris otunun kökü ezilir, merhem kivamina getirilip birkaç gün bekletilir. Daha sonra yaraya sürülür. Yanik:Kireç suyuyla zeytinyagi karistirilir. Bir hafta bekletilir, sonrada yaniga sürülür. Kantaron otu yagi yaniga sürülür. Patates dilimleyip yanigin üstüne konur. Kantaron otu bir siseye konulur. Uzerine zeytinyagi ilave edilir. Bir yil bekletilir. Sonra açik yaralara ya da yaniklara sürülür. Çam ya da ardiç katrani yarali bölgeye sürülür. Cilt Çatlagi: “Otu kesme otu” dövülür, otu kökündeki çamurla karilir, merhem seklinde cilde sürülür. Çiban: Sogan közlenir, yarilir ve yaraya sarilir bir gün bekletilir. Hasta kizgin demir parçasiyla daglanir agrinin çok oldugu yer. Sonra Çobankepenegi otu yaraya bastirilir sarilir ve yara iltihabini döker. Uçuk: Çakmak tasindan çikan kivilcim uçuklu bölgeye tesir ettirilir. Böylelikle uçugun geçtigi söylenir. Pisik: Zeytinyagi sürülür. Et Ezilmesi:Et dövülerek ezik yere konulur. Sogan dövülerek ezik yere konulur. Ishal: Sekersiz demli çay ya da kuru çay çignenerek yutulur. Vedat GÖKÇAY