TARIHIN en eski çaglarindan bu yana çesitli uygarliklarin merkezi olan, ismini antik çagin ünlü sehirlerinden Metropolis’ten alan Torbali, her ne kadar tarim ve sanayisiyle öne çiksa da bagrinda gizledigi köklü geçmisin izleriyle kültür ve turizmde de adindan sikça söz ettirecege benziyor. Izmir’e 45 kilometre uzaklikta bulunan Torbali, dogusunda Bayindir ve Tire, batisinda Menderes, güneyinde Selçuk, kuzeyinde de Kemalpasa ilçeleri ile çevrilidir. Izmir’in güneyinde yer alan ilçe, Küçük Menderes Havzasi’nin kuzeybatisinda kurulmustur. Ilçenin kuzey kesimini Nif (Kemalpasa) Dagi’nin güney uzantilari ile Mahmut Dagi’nin bati uzantilari engebelendirir. Bunun disinda kalan alanlar Küçük Menderes Ovasi’nin devamidir.

LIDYALILAR DÖNEMINDE EN PARLAK ÇAGINI YASADI

ILÇENIN ilk çag tarihinin çok eskiye dayandigi bilinmektedir. Bugünkü Torbali, Küçükmenderes Havzasi’nda verimli topraklar üzerinde kurulmus olup; Ephesos (Selçuk), Smyrna (Izmir), Kolophon (Degirmendere), Nation (Ahmetbeyli) ve Nif (Kemalpasa) antik kentleri arasinda kalan bölgede M.Ö. 3 bin yillarinda ilk yerlesimini gerçeklestirmistir. Yöredeki en erken yerlesim, Metropolis Antik Kentinde ortaya çikmistir. Metropolis kentiyle birlikte M.Ö. 2 bin 500 yilinda Hititler zamaninda yörenin gelistigi, M.Ö. 7’nci yüzyilda Lydia zamaninda da en parlak çagini yasadigi anlasilmistir.

11 MEDENIYET YASADI

Sirasiyla Neolitik, Kalkolitik, Tunç çaglari ile Frigya, Lydia, Pers, Roma ve Bizans dönemlerini, 10711317 tarihlerinde Selçuklular ve Aydinogullari, daha sonralari da Osmanli dönemini yasamistir. Ilçenin ismini Metropolis’in diger adi olan Triyanna veya Tripolis’ten aldigi sanilmaktadir. Metropolis “Ana Tanriça’nin Kenti” anlamina gelir. Unlü tarihçi Strabon, bu kentin antik çagda ünlü bir sarap merkezi oldugunu belirtmistir. Ne zaman ve kimler tarafindan kurulduguna dair net bilgilere ulasilamamakla birlikte, Metropolis’in çevresinde yapilan kazilarda çok zengin kalinti ve buluntularla karsilasilmistir. Kazilarda Helenistik Çag’a tarihlenen çok sayida verilerle karsilasilmasi, o dönemde burada önemli bir yerlesimin olduguna isaret etmektedir. Yöre, Roma ve Bizans dönemlerinde de önemini korumustur. Bizans Dönemi’nde piskoposluk merkezi olmus, ancak Arap akinlarinin yogunlasmasi üzerine antik kalintilardan yararlanilarak bir Bizans kalesi yapilmistir. Malazgirt Savasi’nin ardindan Türk boylarinin buraya gelmesinden kisa bir süre sonra da terk edilmistir.

587 YIL ÖNCE OSMANLI TOPRAKLARINA DAHIL EDILDI
IZLEYEN dönemde yöreye Selçuklularin, Selçuklularin yikilmasindan sonra da Aydinogullari’nin hakim oldugu bilinmektedir. Yildirim Beyazit döneminde Izmir ile birlikte Torbali’nin bulundugu alan, Osmanli topraklarina katilmistir. Ankara Savasi’nda Yildirim Beyazit’in Timur’a yenilmesinden sonra yeniden Aydinogullari’nin egemenligine giren yöre, 1425’te kesin olarak Osmanli topraklarina dahil olmustur. Bugünkü Torbali, 18inci yüzyilin sonlarinda kurulmustur. I. Dünya Savasi’ndan sonra 15 Mayis 19197 Eylül 1922 tarihleri arasinda Yunan isgali altinda kalmistir. Cumhuriyetin ilanindan sonra, 1926da Izmir’e bagli ilçe konumuna getirilmis, 1927’de belediyesi kurulmustur. 1928 yilindaki depremden büyük zarar görmüs ve bunun üzerine Torbali, Tepeköy’de yeniden kurulmustur.