Toplanti ya da sinav sirasinda sizi zor durumda mi birakiyor? Gece uykunuzdan mi uyandiriyor? Öksürügü, Dr. Berna Yildirim’la konustuk.

KIS hastaliklari yazi dizisine öksürük ile basliyoruz. Basli basina bir hastalik olmasa da birçok hastaligin belirtisi olan öksürügü, yasam kalitesini düsürdügü için tek basina ele aldik. Zira sadece öksürük sikayetiyle hastaneye gidenler, hiç de azimsanmayacak sayida. Öksürügü, Özel Torbali Tip Merkezi Gögüs Hastaliklari Uzmani Berna Yildirim’la konustuk.

ÇOK ÇESITLI

ÖKSURUK, yabanci uyaranlara karsi vücudun gelistirdigi bir çesit savunma mekanizmasidir. Siddetli soluk vermeyle birlikte girtlagin kapanmasini saglayan ses telleri kasilir. Bu sirada gögüs ve karin kaslarinda da kasilma meydana gelir. Soluk borusunun içindeki basinç yükselir, girtlagi açilmaya zorlar. Zorlanan girtlaktaki ses tellerinin titresimi tipik öksürük sesinin çikmasina yol açar. Öksürügün çok çesidi ve de anlami vardir. Saglikli bir insan, nefes borusuna gelen yabanci maddeleri disari atmak için öksürür. Egzoz ya da deterjan kokusu da öksürük nedenidir. Bazi hastaliklarin habercisi olarak da karsimiza çikabilen öksürük, uzamasi durumunda kisinin performansini düsürür. Eger enfeksiyon durumu varsa, hastaligin yayilmasina neden olur. Ani gelisen öksürük ise, astim isareti olabileceginden ciddiye alinmalidir. Bilindiginin aksine, öksürük sadece akcigerlerden degil, kulak zari, burun, sinüsler, akciger zari, mide ve diyaframdan da baslayabilir. Bronsit, larenjit, soguk alginligi, asiri sigara, polenler ve ev tozlari (mite) en sik öksürük yapan etkenlerdir. Akciger zari hastaliklarinda, inatçi bir öksürük vardir. Öksürük, solunum yollarinda gerçek bir hastalik olmadan da histeri ve ruhsal gerginlige bagli olarak bas gösterebilir.

TAKIP EDILMELI

HAFIF halsizlik ve kuru öksürük genel olarak üst solunum yolu enfeksiyonlarina isaret eder. Balgamli ve sik oluyorsa, buna ates de ekleniyorsa zatürreenin habercisi olabilir. Öksürügün adindan disari atilan balgamin rengi, hastaligin seyrinde baz alinacak temel etkenlerdendir. Balgam rengi beyazdan sari ve yesil renge dönüyorsa hastalik agirlasiyor demektir. Bu nedenle öksürügün gelisimi, sekli ve sikligi mutlaka takip edilmelidir.

TEDAVISI BASIT

ÖKSURUK tedavisi, bagli oldugu hastaliga yönelik olmalidir. Öksürüklerin büyük kismi sikayete yönelik ilaçlarla tedavi edilir. Az sayida olani antibiyotik tedavisine ihtiyaç duyar. Kuru öksürük, hava kirliligi veya sigara gibi tahris nedenleri ortadan kaldirildigi zaman çogunlukla kesilir. Havanin nemlendirilmesiyle birlikte öksürük büyük oranda azalir. Enfeksiyon varsa, antibiyotiklerle tedavi edilmelidir. Astima bagli öksürük ise antibiyotige cevap vermez. Bu hastalar için fisfis ve alerji ilaçlari tavsiye edilir. Alerjili insanlarin dörtte birinde reflü vardir. Reflü tespit edilip tedaviye ragmen gece öksürükleri olan kisilere aksam yemeklerini az ve erken yemesi önerilir. Bu kisiler mutlaka yüksek yastikla yatmalidirlar. Kalp yetmezligi nedeni ile tedavi gören hastalar ise gece öksürükleri varsa bunu doktorlarina anlatmalidir. Bu öksürükler tedavi yetersizliginin ya da hastaligin agirlastiginin ifadesi olabilir.

Sizin öksürük tipiniz hangisi

Kuru öksürük: Balgam çikmaz. Girtlak, soluk borusu ve brons iltihaplarinda, akciger zari hastaliklarinda, veremin baslangiç döneminde görülen öksürük türüne örnektir. Gülhatmi, cigerotu, izlanda likeni, ebegümeci ve sinir otu öksürk gidermek için kullanilabilir.
Balgamli öksürük: Degisik miktarlarda da olsa balgam her zaman vardir. Ama hastanin küçük çocuk, yasli vb. olmasi gibi durumlarda öksürükle disari çikarilamaz, yutulur. Kekik, anason, ökaliptus ve nane içeren ilaçlar fayda verir. Bunlar solunum yollarini dezenfekte eder. Öksürügün yumusatilmasinda bu gibi bitkilerin karisimindan elde edilen merhemlerin gögüs ve sirta sürülmesi de fayda verir.
Nöbet halinde öksürük: Derin ve gürültülü bir soluk almayla kesilen, arka arkaya siddetli öksürüklerden olusur. Tipik olarak bogmacada görülür, ama brons mukozasinin zedelendigi durumlarda ya da solunum yollarina yabanci cisimler kaçtiginda da ortaya çikabilir.
Havlar gibi öksürük: Öksürük kuru ve hastanin sesi kisiktir. Larenjit, difteri vb. hastaliklara bagli ses telleri iltihabinda, özellikle de küçük çocuklarda akut girtlaksoluk borusubrons iltihabinda görülür.
Iki tonlu öksürük: Farkli tonlarda iki sesin birlesmesiyle ortaya çikar. Seslerin biri girtlakta ses telleri düzeyinde, öbürü soluk borusu ve bronslarda olusur.
Kisik öksürük: Çok rahatsizlik verir. Girtlakta tümör ya da verem gibi ses tellerinin agir lezyonlarinda görülür.
Psikojenik öksürük: Kisi sinirlenince veya heyecanlaninca belirgin olur.
Inek öksürügü: Ses telleri felci veya solunum kaslari zayifliginda ortaya çikar. Ineklerde rastlandigi gibi, siddeti fazla olmayan, güçsüz bir öksürüktür.
Metalik öksürük: Ana nefes borusunu ve büyük bronslari ilgilendiren hastaliklarda yüksek tonda, metalik tinili bir öksürüktür.
Bogmaca öksürügü: Ani, kuvvetli, tekrarlayici öksürük krizleridir. Bir günde 1025 kez tekrarlar. Agir olgularda boyun damarlarinda genisleme, gözlerde disariya dogru firlama, morarma görülebilir. Öksürük krizi sonunda ötme seklinde tipik bir ses duyulur.
Kusturucu öksürük: Siddetli öksürük nöbetleri, kusma ile sonlanir. Bu duruma çocuklarda siklikla rastlanir. Bu tür kusmalarin mide hastaliklariyla hiçbir ilgisi yoktur.
Idrar kaçirtan öksürük: Daha çok, ileri yaslardaki kronik astimli hanimlarda görülür. Hasta, öksürükten çok idrar kaçirmaktan sikayetçi oldugu halde bunu doktora söylemeye çekinir.
Sigara öksürügü: Sigara içenlerdeki öksürük brons tahrisinin bir belirtisidir. Bu hastalar için iyi ihtimal yeni baslayan bir kronik bronsit, kötü ihtimal ise brons kanseridir.
Gece öksürügü: Gece hastayi uykusundan kaldiran öksürüge sol kalp yetersizliginde, astimda, geniz akintisi olanlarda ve reflüde rastlanir.
Yemek öksürügü: Öksürügün yemeklerle bir iliskisi varsa, mide fitigi, yemek borusu iltihabi ve mide hastaliklari akla gelmelidir.
Gicik seklinde öksürük: Daha çok üst solunum yollari hastaliklarinda rastlanan, bogaza bir sey yapismis da onu atmak isteme çabasini gösteren öksürük tipidir.