1984-1916 yillari arasinda at yarislarinin yapildigi Torbali’da o yillara ait tek fotograf Amerika’da bulundu. Koleksiyonerden 80 dolara alinan fotograf, at yarislarinin anlatilacagi kitapta yer alacak.

KENT Arsivi kapsaminda, arastirilan Torbali’nin tarihi ile ilgili olarak ilginç veriler gün yüzüne çikmaya devam ediyor. Yerel tarihçi Yasin Kayis, son olarak, Torbali’da 1894-1916 yillari arasinda at yarislari yapildigini tespit etti. Izmir’deki Ingiliz ve Rumlarin gerçeklestirdigi at yarisina rakip olarak yapilan bu organizasyon tam 22 yil sürdü. At yarislari kapsaminda senlige dönüsen etkinlik için Torbali’ya civar il ve ilçelerden binlerce kisi özel tren seferleri ile akin ediyordu. Yasin Kayis, bu dev organizasyonu ‘Tepeköy Çiftligi Hümayunu At Yarislari’ adli kitapta derleyecek. O yillara ait herhangi bir fotograf için 3 yildir arastirma yapan Kayis, müjdeli haberi Amerika’dan aldi. Torbali’daki bir at yarisina ait fotograf karesi, internet üzerinden satisa sunuldu. Torbali Belediyesi, fotografi 80 dolara alarak, kitap projesi için önemli bir eseri ilçeye kazandirdi.

YABANCILARA RAKIP

YEREL tarihçi ve Torbali Belediyesi Kent Arsivi Projesi sorumlusu Yasin Kayis, yeni bir kitap hazirliginda. Kent Arsivi çalismalari kapsaminda ilçenin yakin tarihiyle ilgili bilgilerin yer aldigi kitabin ardindan ikincisi için harekete geçildi. Hazirlanan ve simdilerde yüzde 50’si tamamlanan ‘Tepeköy Çiftligi Hümayunu At Yarislari’ adli kitapta ilçemizde uzun yillar boyunca gerçeklestirilmis at yarislarinin tarihi anlatilacak. 1800’lü yillarda Izmir’deki Ingiliz ve Rumlar, sadece yabancilarin katildigi bir at yarisi organize ediyordu. Sirinyer’deki Levanten At Yarislari, Paskalya Bayrami’na getirilirken, yarislar sölen havasinda geçiyordu. Yarismayi hangi atin sahibi kazanirsa, o ülkenin marsi çaliniyordu. Yarismayi Izmirliler sadece izlemekle yetiniyordu. 40 yil boyunca bu yarismayi izlemekle yetinen Izmirliler sonunda harekete geçti. Izmir Valiligi, Aydin Vilayeti Emlaki Hümayunu Müdürlügü ve Evliyazadeler, yabancilarin düzenledigi at yarisina rakip olmasi amaciyla bir at yarisi tertiplemek için harekete geçti. Ilk at yarisi tam 118 yil önce gerçeklestirildi.

YABANCI ATLARA FAZLADAN YUK BINDIRILIYORDU

AT yarislarinin Torbali’da düzenlenmesine karar verildi. Simdilerde Yedi Eylül Stadyumu’nun bulundugu alan, at yarislari için belirlendi. Yarismalar Hidirellez Senlikleri’ne denk getirildi. At yarislari öncesinde Sultan II. Abdülhamit adina hazirlanmis mars çalinirken, her taraf Osmanli bayraklariyla donatiliyordu. Yarismaya sadece yerli atlar ve yerli at sahipleri katilabiliyordu. Arap ve Ingiliz atlarina ise kisitlamalar getiriliyordu. Buna göre Arap atlarina 8, Ingiliz atlarina ise ilaveten 12 kilogram yük bindiriliyordu. Yarismalar 1250 metre ile 3250 metre arasindaki çesitli etaplarda yapiliyordu. Teselli kosusu, Köylü kosusu, Izmir kosusu, Çiftlikatu Hümayunu kosusu ve Vilayet kosusu adi altinda 6 kosu gerçeklestiriliyordu. Yarismada ise kazanana ödül olarak 125 gümüs mecidiye veriliyordu.

EN IYI YOGURT YARISMASI

HER yil 6 Mayista yapilan at yarislarinda, 1900 yilindan itibaren Ziraat Senligi ve panayir düzenlenmeye basladi. Tam 5 gün süren senlikte yeni çikmis olan tarim aletleri sergileniyordu. Panayirda ise iyi tarim ürünü yetistirenler ödüllendiriliyordu. En iyi peynir, en iyi yogurt, en iyi bag asi biçagi yapanlar, en iyi dana yetistirme, en iyi tereyagi gibi çesitli kategorilerde yarismalar yapilirken, vatandasinda hem çiftçilik hem de hayvancilikla ugrasmasi tesvik ediliyordu. Günde 6 at yarisi yapilirken, bu at yarislarinin aralarinda ise velespit (bisiklet) ve ayak (kros) yarismalari düzenlenirdi. 5 günlük senligi 6 bin kisi takip ediyordu.

 TARIHI FOTOGRAF UZAKLARDAN GELDI

22 yil süren at yarislarinin, Kurtulus Savasi nedeniyle sona erdigi düsünülüyor. Torbali’nin yakin tarihinde önemli bir yer tutan bu at yarislari üzerine arastirma yapan Yasin Kayis, o yillara ait bir fotograf karesi buldu. 3 yil boyunca fotograf arayisi içerisinde oldugunu söyleyen Kayis: “Izmir, Istanbul ve Ankara’daki bütün arsivlerde arastirma yapmama ragmen o günlere ait bir fotograf bulamadim. Bir rastlanti sonucu, Amerika’daki bir satis sitesinde yarislara it bir fotograf bulduk. Fotografin 1900’lü yillarin basinda çekildigini tahmin ediyorum” seklinde konustu.