“Kafiye tutarsa babamı bile hicvederim.” Nef’i

Osmanlı tarihi, sadece padişahların ve paşaların tarihi değildir. Osmanlı’da çok enteresan kişilikler de neşet etmiştir. Her ne kadar onların varlığından pek o kadar haberdar olmasak da… Yine de tarih, onları da yazar. Belki silik, belki flu aksederler o derin aynalardan. Sıradan halkın pek bilmediği bu silik isimlerden birisi de Nef’i mahlasını kullanan ve hicivleriyle, yani eleştirel şiirleriyle ünlü olan divan şairidir. 1572 yılında Erzurum’da dünyaya gelen Nef’i ilk yazdığı şiirlerinde, zararlı manasına gelen “Zarri” mahlasını kullanır. Bu genç şairin kasidelerini pek beğenen zamanın Erzurum Defterdarı kendisine, yararlı anlamına gelen “Nef’i” mahlasını uygun görür. Bir vakit sonra Erzurum’dan İstanbul’a giden Nef’i burada devlet hizmetine girer. Artık, Osmanlı sarayında çalışan bir memurdur. Yazdığı kasideler ve hicivlerle ünlenir ve zamanla devrin sultanı 4.Murat’ın en yakın arkadaşlarından birisi haline gelir. Padişahın dostu sayılsa da yazdıkları yüzünden azılı düşmanları peydah olur bu sözünü sakınmaz şairin. Şeyhülislam Yahya Efendi’ye ve padişahın baş veziri Gürcü Mehmet Paşa’ya oldukça ağır ithamlar içeren hicivler yazar. Hatta öyle ki, Gürcü Mehmet Paşa Nef’i’nin “a köpek” redifine muhatap olur. Nef’i yazar da düşmanları boş durur mu? Onlar da bu sözünü sakınmaz şaire hücum ederler şiirleriyle. İstanbul Müftüsü Tahir Efendi, Nef’i hakkında “boşboğaz köpek” der. Bunun üzerine şair şu dörtlüğü yazar:

Tahir Efendi bana kelp (köpek)demiş

İltifatı bu sözde zahirdir

Maliki mezhebim benim zira

İtikadımca kelp tahirdir

(Tahir, kelime anlamı olarak “temiz” demektir. Şair bu kelimeyi iki anlama gelecek şekilde, yani “İnancıma göre köpek temizdir” ve “ İnancıma göre köpek Tahir’dir” anlamlarında kullanarak ustalığını sergilemiştir. Zaten mahkemeye çıkarıldığında da “Ben, Tahir Efendi’ye köpek demedim. Köpek tahir’dir yani temizdir demek istedim” şeklinde kendisini savunarak paçayı kurtarmıştır.)

Kurtarmıştır kurtarmasına ama Padişah 4.Murat’a bir daha hiciv yazmayacağına dair söz vermek zorunda kalmıştır. Elbette bu sözünde duramamış ve yine padişahın vezirlerinden olan Bayram Paşa’yı hicveden bir şiir yazmıştır Nef’i. Bu şiiri yüzünden de çok sevdiği ve kendisini de çok seven padişahın emriyle Topkapı Sarayı’nın odunluğunda cellatlar tarafından boğulmuştur. Cesedi, İstanbul Boğazı’na atıldığından bir mezarı bile yoktur bu uslanmaz hiciv üstadının.

Geliyor Kılıçdaroğlu!

Bizim halkımızın nüktedanlığı da efsanedir. Bazıları hakikaten kaliteli espriler yapar. Bunların “köylü” olarak tabir edilen kimseler olması da işin ilginç bir boyutudur. Demek ki, köylülerimiz o kadar da saf kimseler değil. Geçenlerde yolumuz böyle bir köy kahvesine düştü. Tanıdıklar bizi masalarına misafir ettiler. Köylü, seçim sonucunu merak ediyor; biz de gazeteci olarak bilindiğimizden bizim ağzımızı yokluyorlar ufak ufak sorularla. Tam o esnada kahvenin önünden bir seçim arabası geçti. CHP’nin seçim aracıydı bu; ve hoparlörden “Geliyor Kılıçdar, Kılıçdaroğlu!”müziği yayılmaktaydı etrafa. O esnada ihtiyar bir köylü masamıza yanaşarak, “Evladım kim bu Kılıçdaroğlu, sürekli geleceği söyleniyor ama daha geldiğini görmedik; böyle giderse de geldiğini görmeden öleceğiz.”dedi. Amcamızın esprisi hakikaten çok kaliteliydi. Öyle ki, masadakilerin çoğunun buradaki kinayeyi anlaması biraz zaman aldı.

Hasan’ıma bir tavsiye

Hasan, senin köşenin ismi neydi? Tatlıcı dükkanı mıydı, yoksa kış masalı mıydı? İnan aklımda kalmamış. Ama sana bir tavsiye, bundan sonra senin köşenin ismi “Engin görüş” olsun mesela. Zira, her Allah’ın günü Engin Türkdoğan’ı yazmaktasın. Engin görüş ismini beğenmezsen köşene döner kavşak ismini de koyabilirsin. B planı hazır.