SON otuz yilin Türkiye siyasi serencami, türbanin radikal dönüsümü üzerinden ana hatlariyla okunabilir.
Söyle ki: 80’li ve 90’li yillar boyunca keskin islami hatlara sahip siyasi olusumlar türbani bir bayrak, siginilmasi gereken bir siper, zaman zaman da bir ideal haline getirmislerdir.
Bu devrin türban takan kadini islami esaslara siki sikiya bagli kalmaya çalismis,dinin emir ve yasaklarina siyasi idealine bagli oldugu ölçüde hatta ondan bile fazla bagli kalmistir.
Bu dönemin bir baska boyutu türbanin, Cumhuriyet’in bekçiligini yapan Laik ve Atatürk’çü kesim karsisinda bir inatlasma, düzen karsiti protest bir obje olarak görülmesi ve kullanilmasi olmustur. Militanlasan kadin profili erkeginin arkasinda kalmaya özen göstermis, islamin ilk dönemlerini ideallestirdigi için sosyal hayatta kendisini geri plana itmistir.
Islami siyasi kanadin ciddi bir muhalif pozisyon aldigi bu dönemde türbanda koyu renkler olan siyah, lacivert hakimiyeti söz konusudur.
Türban üzerinden bir magduriyet senaryosu çizen islami kesim, bu dönemde bu senaryonun getirisini fazlasiyla kendi hanesine yazmistir.
Henüz günümüzdeki kadar mevzi kaybetmemis olan Kemalist kanat ise türbani laik düzenin karsisindaki bir öcü olarak sunup saflarini siklastirmistir.

2000’LI YILLAR VE DÖNUSUM

2000’li yillarda Türkiye’de yayilmaya baslayan ilimli islam fantazisinin siyasi çehresi de ilimli bir yapiya bürünmüs, türban metaforu da bu dönemin hem simgesi hem de dönüseni olarak sahnedeki yerini korumustur.
Laikçilerin ve Kemalistlerin sürekli mevzi kaybettigi ve görülmeyen bir el tarafindan tepedeki yerinden alasagi edildigi bu dönemde islamci kesimin türban bayragi da protest kimligini yitirmis ve gönderdeki yerinden indirilmistir.
Kisacasi Kemalizm’in gerilemesi ve ilimlilasan islami siyasal örgütlenme modeli, türbani geri plana itmistir. Islam ilimlilastikça türban da ilimlilasmis,80’li ve 90’li yillarin siyah tonlara sahip türbani, pastel renklerin hakim oldugu yeni bir evrim asamasina girmistir.
Toplumsal hayatta dar etek ve bluz üzerine renkli türban takan ve islami esaslari eskisi gibi dikkate almayan bir kadin profili kendisini göstermistir.
Bu kadin modeli eskisi gibi pasif kalmayi reddederek her alanda boy gösterme çabasina girismistir.

KEMALIZM DUSERKEN…

GELDIGIMIZ noktada Kemalizm düsmüs, seriata dayali islam siyaseti düsmüs,ilimlilasan islami siyaset ise dönüsümüne devam etmektedir. Türban üzerinden yapilan siyaset hiz kesmis (çünkü böyle bir taban kalmamis) ve türbanin Kemalist düzen için bir tehdit oldugu argümani da (Kemalizm tasfiye edildigi için) rafa kaldirilmistir.
Kaba hatlariyla anlattigimiz türbanin evrimi üzerinden Türkiye siyaseti okuma çabasinin ekonomik ve toplumsal dallari da vardir.
Bunlardan sosyal olani, islami hassasiyetleri yüksek kesimin kentlilesme olgusuna adapte olmasi ve eski geleneksel baglarini yitirmesidir. Türbanin evrimsel dönüsümü ekonomik açidan dünya üretim sistematiginin dijitalizasyon evresine geçisiyle açiklanabilir. Kentlileserek dinin folklorik ögelerini yasar hale gelen islami kesim, dijital dünyanin da hücumuyla iyice ilimlilasmistir.