Çevremize baktığımızda hiçbir çaba göstermiyor gibi görünen, sürekli gezdiği halde işlerinde başarılı olan, ilişkilerinde hiçbir sorun yaşamıyor ve çok mutlu gibi görünen insanlar görürüz.
Derslerle hiç arası yokmuş gibi görünen ama derslerinde çok başarılı olan arkadaşlarımız, hiç ölçü kullanmadan tam kıvamında çok leziz yemekler yapan komşumuz olabilir. Sosyal medyada takip ettiğimiz hesaplara bakıp “bu insanlar nasıl bu kadar güzel bir hayat yaşıyor” diye düşündüğümüz olmuştur. Veya kendi ikili ilişkilerimizde sorunlarla karşılaşıp, sosyal medyaya yansıyan ilişkileri görüp, onların çok mutlu olduğunu düşünüyor ve hatta kendi ilişkimizle karşılaştırıp buna canımızı sıkıyor olabiliriz. Ben bu örnekleri sıralarken sizin de aklınızdan pek çok benzer şey geçmiş ve belki de yaşadığınız anlar zihninizde canlanmış olabilir. Böyle anlarda “ben bu kadar çabalarken, onların hiçbir şey yapmadan elde ettiği şeyleri neden elde edemiyorum, oysa ki ben onlardan daha fazla emek verip hak ediyorum” diye düşünüyor olabilirsiniz. Aslında dışarıdan böyle gördüğümüz insanlar, bizden pekte farklı değiller. Nasıl mı?

Hangimiz suyun üzerinde dans eder gibi yüzen ördekleri seyredip, güzelliklerine hayran kalmayız? Biz o güzel ördekleri suyun üst kısmından izlerken herhangi bir çaba harcadığını görmeyiz. Ama asıl karmaşa suyun altındadır. Bizim suyun üzerinde hiçbir çaba harcamadan adeta dans eder gibi yüzüşünü izlediğimiz o ördek, aslında suyun altında o küçük, perdeli ayaklarını hızlıca çırparak suyla adeta mücade eder. Burdan yola çıkarak, “ördek sendromu” ifadesi ilk olarak Stanford Üniversitesi tarafından ortaya atılmıştır, Stanford Üniversitesi bu ifadeyi öğrencilerin sıkıntı, depresyon, kendinden şüphe etme kaygılarını bastırırken, dışarıdan sakin görünebilme yeteneklerini ifade etmek için ortaya çıkmıştır.
Sosyal medya kullanımı da bu şekildedir. Kişilerin sosyal medyada, hayatıyla ilgili özellikle bilinmesini istediği yönüyle yaptığı paylaşımlar karşı tarafa çaba göstermeden veya mücadele etmeden başarıya ulaşma ya da bir şeyleri elde etme izlenimi verir. Örneğin gece geç saatlere kadar kütüphanede ders çalışan bir öğrenci sosyal medyada seyahat ederken veya arkadaşlarıyla eğlenirken çekilen fotoğraflarını paylaşabilir, benzer şekilde saatlerce, belki günlerce üzerine çalışılmış bir toplantıdan elde ettiği başarıyı kutladığı fotoğrafı sosyal medya hesabında paylaşan kişinin bu paylaşımına baktığımızda başarının ardındaki emek ve mücadeleyi göremeyiz. Sosyal medyada gördüğümüz insanların zahmetsiz yaşamları, partilere veya davetlere katılmaları, sürekli gezmeleri ve hep mutlu olmaları belki de içinizde kişisel yetersizlik hissi yaratıyor olabilir. İşte tam da burada size sormak istediğim asıl soru şu: “İnsanlar gerçekten bizim dışarıdan gördüğümüz kadar mutlu, başarılı, zengin veya mükemmel mi?”. Bu sorunun cevabı çok net: değiller. Hayatında her şeyin mükemmel olduğunu zannettiğimiz kişinin esas hayat mücadelesini, çabalarını, içindeki yıkımları, başarılarının ardındaki azmi ve emeği göremiyoruz; tıpkı ördeklerin suyun üzerinde süzülürken ayaklarıyla suda verdiği mücadeleyi göremediğimiz gibi. İşte bu da buzdağının görünmeyen kısmı.

Psikolog Yaren Dağhan
yarendaghan@hotmail.com