ADALET güzel bir genç kizdir. Olaganüstü yetenekleri vardir. Gözleri bagli, bir elinde te-razi, bir elinde kiliç olmasina ragmen kimse o-nun gücünden ve kararlarindan sikâyet etme-mistir. Karanlikta da görür. Tarafli olmasini is-terseniz gözündeki bagi çözmelisiniz. Elinden teraziyi alirsaniz adaleti ölçemez, hakça dagi-tamaz. Kilicini alirsaniz gücünü yitirir. Bagimsizdir, kestigi parmak acimaz, derler. Bu nedenle de çagdas demokrasilerde yasama ve yürütme yaninda yargi üçüncü bir erk(güç) olarak kabul edilir. Yasama ve yürütmeyi de denetler. Bagimsizligi, hukukun üstünlügü il-kesi ile tartisilmaz.
Yasama ve yürütmeyi elinde bulunduran siya-sîler, yandas bir yargi olusturmayi isteseler de yargi(adalet) direnir. Dünya tarihi göstermistir ki yarginin siyasete feda edildigi toplumlarda ciddî sorunlar yasanmistir. Adalet duygusunun tahrip edilmesi, siyasetin kendi yargisini olus-turdugu düsüncesinin, toplumda yayginlik ka-zanmasi hukuka saygiyi zedeler. Siyasallasan yargi, güçler ayriligi dengesini yok eder, ada-let ortadan kalkar. Adaletin olmadigi toplum-larda da kargasa ve kaos yasanir.
***
Hakimler ve Savcilar Yüksek Kurulu (HSYK) üyelerinden yedisinin topluca istifa etmesi ta-rihimizde ilk kez yasanan bir olay. HSYK Baskan Vekili Kadir Özbek’in de içinde bu-lundugu bu üyeler gerekçelerini söyle açikladi: “17 Agustos’tan beri çalistirilmiyoruz. HSYK taslagina iliskin görüslerimiz alinmi-yor.” Yargitay Baskani Hasan Gerçeker de, “Kurul üyelerinin saglikli çalisma ortami kalmadi, istifalarina hak veriyorum.” diye-rek yürütme (hükümet) ile yargi arasindaki sürtüsmenin tehlikeli boyutlara ulasmis durumda. Umariz adalet kizimiz yara almaz.
***
Ciddi konularla sizi yormak niyetinde degilim, ama adaletin gözü karanlikta da görür, siz bag-li olduguna bakmayin. Biraz da gülmeceyle anlatalim: Bir gece hemzemin geçitte kaza ol-mus. Demir yolu aleyhine dava açilmis. Demir yollari avukati sormus geçidin bekçisine; “Ka-za vukuunda siz görevinizin basinda miydi-niz?” “Evet” “Feneriniz yaninizda miydi?” “Evet yanimda idi efendim!” Hakim her hangi bir ihtimali görmediginden demir yolu bekçisi-nin suçsuz olduguna karar vermis. Bekçi ve onu savunan avukati mahkemeden çikarlarken, bekçi avukata dönerek, “Iyi ki” demis. “Karsi tarafin avukata fenerin yanip yanmadigini sor-madi.”
***
HSYK’da durum karisik. Cumhuriyet tarihin-de ilk kez böylesi bir olayi yasiyoruz. Tüm ha-kimlerimize saygimiz sonsuz… Fakat onlarin da sonuçta bir insan oldugunu unutmamaliyiz.
Cumhuriyetin ilk yillarinda hakimlerin kasa-badan köylere at sirtinda gittigi bilinir. Hava soguk. Kesiften kasabaya dönülecek, tipi var. Köy ögretmeni gelenleri konuk eder… Yenilir, içilir. Bir iki kadeh iyi gelir isiniriz derler. Tipi diner. Hakim atini egerini yetistirmeye çalisir-ken genç bir avukat da onu izliyormus. Egeri ters önde koyan hakimi uyarmis: “Hakim bey egerinizin önü arkaya geldi.” Hakim, sadece bir hakimin takinabilecegi yetki ve agirbasli-likla cevap vermis. “Siz benim hangi istika-mete gidecegimi nereden biliyorsunuz?”
***
Bir kaza sonrasi sanigin avukati karsi tarafin gösterdigi sahide sormus; “Kazayi gördün mü?” “Evet efendim!” Avukat sorgusuna de-vam etmis. “Kazanin vukuunda hadise yerin-den ne kadar uzaktaydiniz?” Sahit cevap ver-mis. “Dokuz metre onsekiz santim.” Avukat, hakim ve dinleyicilere bir göz gezdirdikten sonra, kendinden emin, “Pekâlâ, ukalâ adam. Mahkemeye kaza mahalli arasindaki mesafenin 9 metre 18 santim oldugunu nasil bildigini söyle bakalim.” Sahit cevap vermis: “Ben terziyim, yanimda daima mezura tasirim. Kaza oldugunda cebimdeki mezurayi çikar-dim, bulundugum yerle çarpisma arasindaki mesafeyi ölçtüm. Çünkü ukalâ bir avukatin bana bu soruyu soracagini biliyordum.”
***
Nasrettin Hoca bu, öldügüne kim inanir? Hoca dini bütün bir adam. Aksehir’de kadilik da yapinca milletvekili seçilmis.
Kimseye görünmeden, hissettirmeden meclis-teki odasinda namazini da kilar, dua da eder-mis. Bir gün gazeteciler sormuslar: “Milletvekillerine bakiyor ve memleket için dua ediyorum.”
***
Bu kadar ironi yeter.
Adaletin güzel bir genç kiz tazeliginde ve ba-gimsiz yasamasini, elindeki teraziden hukuku ve hakki hakça dagittigi bir yapinin sürmesini, “Hukukun üstünlügü” ilkesini sonsuza dek yasamasini diliyorum..
Hukuk hepimize lâzim.
Hosça kalin, dostça kalin.