OSMANLI son dönemi sayimlarda Anadolu nüfusunun yariya yakininin Rum, Ermeni, Yahudi vb olustugu bilinir. Izmir’de Levantenler vardir, yurttaslarimiz. Komsularimizdan, çocukluk arkadaslarimizdan biliriz bu çok sesli güzelligi. Yörük, Arnavut, Bosnak, Tatar, Giritli, Muhacir, Kürt komsu ve arkadaslarimiz vardi. Çok dilli, çok kültürlüydük, saygiliydik birbirimize karsi. Etkilerdik birbirimizi. Rahmetli annem anadili olan Arnavutça disinda komsularindan ögrendigi Rumca’yi da iyi konusurdu. Giritli Zekiye Hanim Teyze’nin: “Rabia geliyor, kesin konusmayi o bilir Rumca” dedigini çocuklugumda defalarca duymusumdur.
“Türküm, dogruyum Arnavut’um” diyorum ya; espri gerçekligin üzerine kuruludur. Babam Osmanli döneminde 1913 larda çalismak amaciyla gelmis Anadolu’ya Tepelana’sindan Arnavutlugun. Annem 1917 de Bursa’nin Yenisehir ilçesinde dogmus. Cumhuriyetin kurulusuna alti yil varken…. Azinliklar denilmezmis insanlara… Insan olmak yeterliymis…
***
ORHAN Pamuk “Beyaz Kale’sinde” Oktay Anlar “Puslu Haritalar Atlasi’nda  devsirmelerin Osmanlida ki varligindan ve yükselmesinden söz eder. Balkanlar ve Rumeli’de ne kadar Türk kökenli insanimiz vardir bilmem, ne kadar dünyaca ünlüdür? Bilinmez. Sait Faik’in öykülerinde ki Giritli ve Ermeni balikçilar ile meyhaneciler arastirilirsa ilginç sonuçlar çikar ortaya herhalde! Hani der ya Sezen Aksu “Ada vapuru yandan çarkli Bayraklar donanmis cafcafli  Ermenisi, Yahudisi, Rum’u Simitçi kahveci gazozcu Sinanay yavrum sinanay!” Istanbul, Izmir vb illerimizde ne kadar Rum yasardi? 1915′ ler de kaç Rum kökenli yurttasimiz terk etti ülkemizi acaba? 1915 ler de kaç Ermeni Anadolu’dan uzaklasti? Orta Anadolu da kaç insanimiz? Mübadele öncesi Balkanlardan yerini yurdunu terk ederek Anadolu’ya  ne kadar kisi göç etmistir? Mübadele’de ne kadar? Muhacir olmak zor istir zor. Tüm insanlik aleminde bu böyle bilinir.
***
PAZARTESI günü ilçemiz “Rumeli Balkan Göçmenleri Kültür ve dayanisma Dernegi” kurulusunu gerçeklestirdi. Bekir Dagdeviren ve Salih Yildirim ile katildik açilisa … “Benden selam olsun Anadolu’ya” romanini animsadim. Dido, Sirinceli (çirkince) dostumuz Selçuk’da olacakti simdi diye düsündüm. Sonra sendikaci yazar  Kemal Yalçin’in mübadele insanlarini anlattigi “Emanet Çeyiz” eseri düstü aklima… Nevsehirli Demirci Yani, Eskisehirli Petro Kabasakaloglu, Trabzon Varosnadan giden Rumlar. Amasyalu Yornadis Orfanidis, Kayserili Vasil Karabas, “Kardes gibiydik Türklerle!” diyen Anastasiye teyze. Burdurlu, Salihlili, Sinoplu, Çirkineli (Sirince), Denizlili, Nevsehirli Rumlar.. ve yillar sonra Sofiya’nin Anadolu’dan Yunanistan’a giden çeyizi… Sonra Balkanlardan Anadolu’ya gelenler için yazilan romanlar… Farkli dönem göçmenlerini anlatirlar… Nigde ve Bor dolaylarinda Gelemerya, Selanik, Rum köyleri özelliklerini haki tasiyorlar. Camileri var ama kiliseleri de ayakta turizm amaçli olsa da.
***
BU arada Balkanlarda dogmus bir Türk yazari olarak Necati Cumali’yi da anmak gerekir. Annesi Fitnat Hanim ile babasi Mustafa Cumali’nin özlemleri onun öykü ve romanlarina esin kaynagi olmustur. Makedonya 1900 adli kitabinda Rumeli ve Balkanlari anlatir. Her dilden, her dinden insanlari yüzyillar boyunca bir arada kardesçe yasadigi Makedonya yüzyilimizin baslarinda (emperyalizmin etkisiyle) Milliyetçilik akiminin ortaya çikmasi, gelismesi ile barut fiçisina döner. Daglar komitaci (gerilla) larla dolar. Örgütlenen halkalar birbirine girerler. Bu bölge bütün dünya da “seytan kazani” olarak anilir. Oysa bu bölge insanlarini kendi baslarina biraksalar; insan olarak en güzel dostluk ve kardeslik örneklerini verdikleri bilinir. Balkan halklari arasinda ki kardesligi kanitlayan ve anlatan bir sürü yazar vardir. Panait Istrati, Andriç, Nusic, Yovkor vb Balkanli yazarlarin insancil korosuna katilanlardan bazilaridir.
***
DERNEGIN kurucularini kutluyorum. Fakat bazi seylere de deginecegim. Bu tür derneklerin açilisinda mehterin seslendirdigi savas türküleri farkli çagrisimlar yaratti bende. Mehteri severim, yeri ve zamani uygunsa. Oysa Rumeli türküleri, Türkçe yaninda Rumca da olabilirdi. Belki Fedon’un sarkilari… Biz göçmenler çektigimiz tüm acilara ragmen Anadolu’ya kardesçe, hosgörü ve baris içinde bir yasam kurmaya gelmedik mi? Önyargilari olmayan bir dayanismak içinde olacagiz, diyebilmeliyiz. Demokrasi ve baris çok sesliligi kabullenir. Ayni topraklarda degisik dil, din ve inançtan insanlar çok kültürlülük birlikte yasamalidir. Norveç’de fasizmin hortlatilmaya çalisildigi 94 insanin ölümü ile askerlerimizin sehit edilmesi hepimizi üzmüstür. Dünya bir bahçedir. Ne diyor “Emanet Çeyiz” kitabinda Ayancikli Baba Yorgo: “Bak su bahçenin güzelligine su seftaliye, su erige, su çileklere bak!.. Hepsi birlikte güzel… Bir ülkenin içinde ne kadar din, dil, irk varsa o kadar zenginliktir bu… Budur sana, Sinoplulara, Ayanciklilara, Türklere (ve insanliga) son sözüm: Tek meyve ile bahçe olmaz!…
Hosça kalin, dostça kalin