IKI gün yagan yagmur sonrasi her yandan felaket haberleri geliyor. Antalya’da alti, Dursunbey’de bir yurttasimizi yitirmisiz. Geçen yillarda da Izmir, Istanbul gibi metropollerde benzer olaylar yasanmisti. Ilginç olan sorunun bilinmesine ragmen çözülmemesi. Suçlu:dere yataklari, kenarlarina yapilan evler, isyerleri, okullar… Nasil ruhsatlandirilmis bu binalar? Avrupa ülkelerine bizden daha çok yagmur yagar fakat bu tür olaylar yasanmaz ya da biz mi duymuyoruz?

Atatürk Mahallesinde okulun bahçesini su basmis, cami girisi kapanmis. Gazetelerden okudum. Biz de nasibimizi aldik. Pazartesi sabahi oturdugumuz sitenin bahçe sulari bodrumlari doldurmasin diye ayakkabilarimizi çikarip ana giris kapimizin önüne eski hali ve kilimlerden bir bent olusturduk. Sabah sekiz civarinda çarsiya geldigimde kapali Pazar yeri göle dönüsmüstü. Geçen yil da Ismail Atak ile benzer bir olayi yasamistik. Bir saate varmadan Pazar yeri doldu, rögar kapaklarindan fiskiriyordu disariya sular. Iyi ki günlerden persembe degildi. Pazarci esnafimiz perisan olurdu. “Su yolunu bulur” derler. Pazar yerinin demir yolu kenarinda ki dükkanlarin alti eski dere yatagidir. Doga kendi haritasini yüzlerce, binlerce yil önce çizmis dereleri, irmaklari, daglari vadileri yaratmistir. Dogayi degistirmeye, yasami kolaylastirmaya çalisan bilim ve teknoloji de bu doga tikleri karsisinda çaresiz kalabiliyor. Doga, ondan aldiklarimizi geri istiyor ya da aliyor. Örnegin 1930’larda açilan kanallarla kurutulan Cellat gölü günümüzde Saglik Köyü’nün tarim alanlarini olusturmustur. Buna ragmen güçlü yagmurlar sonrasi orada bir göl görüntüsünü görmek mümkündür. Marmara depremi sonrasi da denizin eski yerine geldigi söylenmisti.

Doga kendinin olani alir. Eski kentlerin dag yamaçlarina ya da tepelere kurulmasi bir tesadüf degildir. Hem deprem, hem su baskinlari açisindan dogru bir seçimdir.

Metropolis’in, Efes’in, Bergama’nin hatta Tepeköy mahallemizin bir tepecik üzerine kurulmasi bir tesadüf degildir. Çünkü Alparslan Sitesinin oldugu yer bataklikti…. Kurutuldu, üzerlerine evler konduruldu.
***
Eski tapularda bir kavram vardir. “Yagmur akimi” diye… Daglardan, tepelerden, tarlalardan gelen fazla yagmur sulari dereleri, çaylari, irmaklari olusturmustur. Bu olusum binlerce yilda gerçeklesmistir. O nedenle dere yataklarini degistiremezsiniz. Kuru kaldigi yillarda düzleyip temel atarak yaptiginiz evi, dami, apartmani söker atar. 1315 bin nüfuslu Torbali masallarda kaldi. Kentlesmenin verimli tarim alanlarina ve düzlüklere kaydirilmasi yanlisini yasiyoruz.

Ustelik fay hatti üzerinde oldugumuzu bile bile verimli topraklari yapilasmaya açiyoruz. Sayin agabeyim Kaya Mert’in verimli topraklarin önemini vurgulayan bir sözü geldi aklima: “Fabrika yapan fabrikalar var fakat toprak yapan fabrika yok!” Toprak önemli… Bizim kusak animsar kendiliginden akan artezyenleri. Yazin bire bin veren bitek topraklari. Çiftçi deyimiyle “adam diksen olur!” denilirdi…. Düsünüyorum da, çocuklugumuzda kirk elli gün süren yagmurlar yagarsa kara sulaklarin patlamayacagini kim garanti edebilir? Bir çok evin, kooperatifin zemin katlarini su basmaz mi? Verimli arazilerin konuta açilmamasina söylemek dogru degil mi? Kentlesmeye, yapilasmaya açilacak alanlar konusunda taraf olmaliyiz… Tik sözcügünün anlamini bilirsiniz: “Herhangi bir kas kümesinin irade disi hareketi” diye tanimlanir. Doganin da tikleri vardir. Bu kontrolsüz gücü harcayarak doga üzerindeki stresi atar, rahatlar. Iste afat ya da felaketleri olusturan güç budur. Fay hatlari, depremler, seller, daglar, dereler, irmaklar bu doga tiklerinin binlerce yillik sonucudur. On binlerce yillik doga olaylarinin sonucu, bugünkü cografya olusmustur. ..

Kentler imara açilirken, yapilasmalar olusurken bu cografya ya uymak gerekmez mi? Geçmiste yasanan doga olaylarinin bugün ya da gelecekte da yasanabilecegi varsayarak ders çikarmali, bunlara göre davranmaliyiz.
Amacimiz komplo teorileri üretmek degil.

Doganin tiklerinin olabilecegi varsayimindan yola çikarak yarinlarimiza bu pencereden bakmaya çalismaktir. Biz elimizden geldigince dikkatli davranalim ki yarinlarimizda yasanabilecek felaketleri en aza indirgeyebilelim…
Saglikli günler dilerim.
Hosça kalin, dostça kalin